Chân dung Trương Vĩnh Ký
Nhà báo Việt Nam đầu tiên
(Ông tổ 4 đời của Anh Tuấn)
Nữ nhà báo đầu tiên của Việt Nam (bà Sương Nguyệt Ánh).
NHỮNG TỜ BÁO QUỐC NGỮ Đầu Tiên
June 25 2012
Báo
chí Việt Nam thực sự thoát thai từ cái nôi của chế độ thuộc địa. Sự ra
đời của
báo chí trùng khít với bước chân xâm lược của người Pháp vào
Việt Nam. Lịch sử
báo chí Việt Nam phát triển qua nhiều giai đoạn khác
nhau với khá nhiều thăng trầm.
Tờ báo chữ quốc ngữ đầu tiên
Lịch sử báo chí Việt Nam bắt đầu với sự ra đời của Gia Định báo vào ngày 15/4/1865
tại Sài Gòn. Gia Định báo phát hành trong phạm vi vùng chiếm đóng của thực dân Pháp lúc đó là 3 tỉnh miền Đông Nam Bộ.
Ban đầu, Gia Định báo
có mục đích chủ yếu là công cụ thông tin của người Pháp ở
Đông Dương
với tư cách là một tờ công báo chuyên đăng các công văn, nghị định,
thông tư của chính quyền thực dân. Sau này, khi Trương Vĩnh Ký chính
thức làm giám
đốc, tờ báo mới được phát triển mục biên khảo, thơ văn,
lịch sử...
Gia Định báo cũng
có góp phần cổ động việc học chữ Quốc ngữ và lối học mới, mở
đường cho
các thể loại văn xuôi Việt Nam in bằng chữ quốc ngữ, đặt nền móng cho sự
hình thành báo chí Việt Nam.
|
Những mẩu quảng cáo đầu
tiên trên tờ Gia Định báo (và cũng là của báo chí Việt Nam) xuất hiện vào năm 1882
|
Tờ báo kinh tế đầu tiên
Tờ báo kinh tế đầu tiên trong lịch sử báo chí Việt Nam là tờ Nông Cổ Mín Đàm
nghĩa là "uống trà bàn chuyện làm ruộng và đi buôn". Đây là tờ báo
tiếng Việt do Paul Canavaggio - một chủ đồn điền và thương gia người đảo
Corsica, hội viên Hội đồng Thuộc địa Nam Kỳ làm chủ nhiệm. Chủ bút lần
lượt là các ký giả Dũ Thúc Lương Khắc Ninh, Gilbert Trần Chánh Chiếu,
Nguyễn Chánh Sắt…
Nông Cổ Mín Đàm bàn
về nông nghiệp và thương nghiệp, phát hành thứ năm hằng tuần tại Sài
Gòn bằng chữ quốc ngữ. Số 1 ra ngày 1 tháng 8 năm 1901. Một thời gian
sau báo được xuất bản một tuần 3 kì. Sau khi phát hành số ra ngày 4
tháng 11 năm 1921 thì báo bị đình bản.
Tờ
báo này ra đời theo một nghị định của Quan Tổng thống Đông Dương Paul
Doumer ban hành tại Sài Gòn ngày 14/2/1901. Ban đầu, trụ sở của tòa soạn
đặt ở số 84 đường La Grandière, Sài Gòn. Một thời gian sau, trụ sở thay
đổi liên tục, cuối cùng tọa lạc tại số 12 đường Cap St–Jacques, Sài
Gòn.
Nông Cổ Mín Đàm số ra ngày 1/8/1901 (số đầu tiên)
|
Báo Nông Cổ Mín Đàm 18/8/1904
|
Ông Trần Chánh Sắt, một
trong những chủ bút của tờ Nông Cổ Mín Đàm
|
Một mẩu quảng cáo sách
trên tờ Nông Cổ Mín Đàm
|
Báo có khổ 20x30 cm, với tổng cộng 8 trang, trong đó các trang giữa đăng các truyện dịch (như Tam quốc chí tục dịch
hay một số truyện ngắn khác của Anh, Pháp hoặc Trung Quốc), thơ ca do
các cộng tác viên sáng tác, điểm báo châu Âu, hướng dẫn cách thức vệ
sinh phòng bệnh hoặc trồng trọt chăn nuôi, thông tin số lượng và giá lúa
gạo bán đi các nước, 2 trang cuối dành cho quảng cáo và rao vặt.
Nhà báo Việt Nam đầu tiên
Nhà
bác học Trương Vĩnh Ký (1837 - 1898), được coi là “ông tổ nghề báo Việt
Nam”. Tên thường gọi của ông là Pétrus Ký, quê ở Vĩnh Thanh, Tân Minh,
Vĩnh Long (nay thuộc Bến Tre).
Trương
Vĩnh Ký được người đương thời xếp vào danh sách 18 nhà bác học hàng đầu
thế giới. Ông thiết tha với nền văn học quốc ngữ và được coi là người
đặt nền móng cho báo chí quốc ngữ Việt Nam.
Ông sáng lập, là tổng biên tập tờ báo quốc ngữ đầu tiên (Gia Định báo), cũng là cây bút chủ chốt của rất nhiều báo khác.
Chân dung Trương Vĩnh Ký (Ông tổ 4 đời của Anh Tuấn)
|
Tượng Trương Vĩnh Ký
được đặt gần Nhà thờ Đức Bà, Sài Gòn, trước năm 1975
|
Tờ báo đầu tiên phát hành ở miền Trung
Những năm 20 thế kỷ trước, báo chí miền Bắc và miền Trung bắt đầu có sự vươn lên mạnh mẽ. Sự kiện tờ Tiếng Dân của Huỳnh Thúc Kháng ra đời năm 1927 tại Đà Nẵng đánh dấu việc báo chí đã lan tỏa đến Trung Kỳ.
Tòa soạn và ban biên tập
tờ Tiếng Dân tại Đà Nẵng
|
Tờ Tiếng Dân gắn với khuynh hướng chính trị của Huỳnh Thúc Kháng. Bản chất là một tờ báo yêu nước nhưng bất cập với tình hình và thời đại
|
Tờ nhật báo đầu tiên
Gần 4 năm sau khi thành lập, báo Trung Bắc Tân Văn ở miền Bắc tăng tần số phát hành và trở thành tờ nhật báo đầu tiên của Việt Nam, tính từ tháng 1/1919. Trung Bắc Tân Văn do Nguyễn Văn Vĩnh làm chủ bút..Tờ báo tồn tại đến tháng 4/1941 mới đình bản, ra tổng cộng 7.265 số.
Trung Bắc Tân Văn là tờ báo ra hàng ngày duy nhất phát hành rộng ở Bắc và Trung Kỳ
|
Tờ báo cách mạng đầu tiên
Đó là tuần báo Thanh Niên
do Nguyễn Ái Quốc sáng lập và trực tiếp chỉ đạo trở thành cơ quan ngôn
luận trung ương của tổng bộ Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên. Số báo
thứ nhất phát hành ngày 21/6/1925, sau được chọn là ngày Báo chí Cách
mạng Việt Nam.
Báo Thanh Niên
in trên giấy sáp, tên báo viết bằng chữ Việt và chữ Hán, đầu trang 1
bên trái có hình ngôi sao 5 cánh, giữa ngôi sao có chữ số là số kỳ của
tờ báo phát hành. Báo phát hành bí mật, (200 – 300 bản/kỳ), mỗi kỳ hai
trang, có lúc 4 trang, khổ giấy nhỏ 13x18)
Tuần báo Thanh Niên là tờ báo Cách Mạng đầu tiên
|
Tờ báo phụ nữ đầu tiên
Báo Nữ Giới Chung
(tiếng chuông của nữ giới) xuất bản vào thứ Sáu hàng tuần tại Sài Gòn
trong năm 1918. Đây là tờ báo đầu tiên chuyên về phụ nữ, với chủ trương
nâng cao dân trí, khuyến khích công nông thương và nhất là đề cao vai
trò phụ nữ trong xã hội. Tầm ảnh hưởng của tờ báo này khiến mật thám
Pháp e ngại. Tháng 7/1918, tờ Nữ Giới Chung bị đình bản.
Nhà thơ, nhà báo Sương Nguyệt Anh (1864 - 1922) là chủ bút tờ báo này. Bà là con gái thứ tư của nhà văn Nguyễn Đình Chiểu.
Báo Nữ Giới Chung là tờ báo đầu tiên dành cho phụ nữ
|
Nhà thơ, nhà báo Sương
Nguyệt Ánh
|
Tờ báo Tết đặc biệt đầu tiên
Đầu năm 1918, tờ Nam Phong tạp chí
với ấn phẩm đặc biệt “Số Tết 1918” trở thành tờ báo Tết đầu tiên, mở
màn cho truyền thống làm báo xuân trong làng báo Việt Nam. Đây là ý
tưởng của chủ bút trẻ Phạm Quỳnh, khi tờ Nam Phong vừa ra mắt được 6 tháng.
Bìa ngoài và trang 1 của
Nam Phong – số Tết 1918, tờ báo Tết đầu tiên của Việt Nam
|
Phóng sự trên báo đầu tiên
Năm 1932, tờ Hà Thành Ngọ Báo
đã khởi đăng phóng sự nổi tiếng nhan đề “Tôi kéo xe” của nhà báo Tam
Lang (Vũ Đình Chí), mở đầu cho thể loại phóng sự trong làng báo Việt
Nam. Viết về thân phận những người phu xe những năm đầu thế kỉ 20, “Tôi
kéo xe” đã làm thức tỉnh những người có lương tâm trong xã hội.
Phóng sự điều tra "Tôi
kéo xe" được đăng tải trên "Hà thành ngọ báo" năm 1932. Năm 1935 được in
thành sách.
|
Để viết phóng sự đầu
tiên, nhà báo Tam Lang đã nhiều lần nhập vai người phu xe để hiểu được
sự nhọc nhằn, khó khăn của họ.
|
Tờ báo tồn tại thời gian lâu nhất và ngắn nhất
Tờ báo có thời gian tồn tại lâu nhất trong lịch sử báo chí Việt Nam là báo Lao Động, cơ quan thông tin của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam
Ra đời ngày 14/8/1929, báo Lao Động
ban đầu in bằng bản đất sét, trên giấy Đáp Cầu một mặt ráp một mặt
nhẵn, khổ 22x30cm, tại ngõ Thông Phong, phố Hàng Bột (Hà Nội). Báo do
ông Nguyễn Đức Cảnh làm Tổng biên tập đầu tiên. Đến nay, báo Lao Động
vẫn phát triển với 83 năm tồn tại.
Tuy nhiên. trong lịch sử báo chí Việt Nam, có những tờ báo tồn tại rất ngắn: chỉ xuất bản một số rồi đình bản; điển hình là tờ Nhà Quê, chỉ ra được đúng một số vào ngày 11/2/1926.
Nguồn Internet
Hồng Công chuyển
Nguồn Internet
Hồng Công chuyển
Tuấn Doan các cháu,
RépondreSupprimerNhìn hình cụ Trương Vĩnh Ký cô nhận thấy Tuấn có vài nét của cụ đấy. Còn bà Sương NguyệtÁnh quả là vừa tài vừa sắc phải không các cháu.
Cám ơn Đoan đã gởi cho cô bài này.
Cô VY