Newton, Shakespeare và Leonardo da Vinci có một điểm chung là họ đều đã trải qua đại dịch. Họ đều đã tận dụng rất tốt "cách ly xã hội" trong thời gian dịch bệnh xảy ra, cống hiến hết mình cho sáng tác, thành quả thu được đều rực rỡ ánh hào quang, tạo phúc cho nhân loại.
Virus Vũ Hán đã thay đổi cuộc sống của hầu hết mọi người. Trong những thời điểm căng thẳng của dịch bệnh, chúng ta được yêu cầu ở nhà, tự cách ly, mọi hoạt động xã hội bị đình chỉ. Đối với những người quen với cuộc sống gấp rút sôi động, sẽ dường như rơi vào trạng thái không trọng lượng, cảm giác lơ lửng giữa không trung và mất mục tiêu.
Ngạn ngữ phương Tây có câu: “Đám mây nào cũng có viền sáng bạc” (Every cloud has a silver lining). Chúng ta đều có thể luyện tập để tìm thấy cảm hứng ngay trong khốn cảnh, từ đó tìm thấy điểm sáng cho cuộc sống bản thân mình.
Trong lịch sử cũng đã xuất hiện không ít lần đại dịch, vậy khi ấy mọi người đã đối mặt với nó như thế nào?
Nhìn lại quá khứ để biết ngày nay, chúng ta hãy lần theo niên đại để xem nhà khoa học trứ danh Newton, đại văn hào Shakespeare và danh họa Da Vinci. Bắt đầu với Newton, người gần nhất với chúng ta.
Issac Newton.
Newton: Giai đoạn đó là thời kỳ đỉnh cao cho những phát minh của tôi
Vào năm 1665, bệnh dịch hạch bùng phát ở Cambridge, Anh, là phần mở rộng của khu vực London. Trường Cao đẳng Trinity của Đại học Cambridge cũng đóng cửa. Tất cả nhân viên, sinh viên và dân đều tránh các khu vực ngoại ô và thực hiện "cách ly xã hội". Chàng sinh viên trẻ tuổi Isaac Newton cũng là một trong số đó, năm đó ông 22 tuổi. Ông trở về quê hương Woolsthorpe Manor để "bế quan".
Woolsthorpe Manor thuộc quận Lincolnshire, cách trường đại học khoảng 60 dặm Anh về phía bắc. Newton đã ở đây khoảng hai năm.
Trong một môi trường thanh tịnh, biệt lập này, Newton không phải tham gia các lớp học, không có các hoạt động xã hội, càng không có điện thoại di động hay Internet, nhưng thật ra đầu óc ông không nhàn rỗi chút nào, ông có rất nhiều đề tài cần phải suy nghĩ và khám phá. Và những nghiên cứu chuyên môn của ông trong thời gian này đã thực sự có kết quả tốt đẹp. Trong toán học, ông đã phát triển phương pháp tính vi phân và tích phân hoàn toàn mới, thống nhất và đơn giản hoá nhiều phương pháp tính khác nhau thời bấy giờ để giải quyết những bài toán có vẻ không liên quan trực tiếp đến nhau như tìm diện tích, tìm tiếp tuyến, độ dài đường cong và cực trị của hàm. Ông thiết kế các thí nghiệm để đo lực hấp dẫn, và đưa ra khái niệm về định luật vạn vật hấp dẫn. Ông cũng tiến hành làm thí nghiệm quang học trong phòng ngủ. Ông khoét một cái lỗ trên cửa chớp, cho ánh sáng chiếu qua để bắt lấy chùm tia nhỏ nhất có thể. Newton dùng 3 lăng kính quan sát sự thay đổi 7 sắc màu của quang phổ khả kiến.
Vào năm 1665, bệnh dịch hạch bùng phát ở Cambridge, Anh, là phần mở rộng của khu vực London. Trường Cao đẳng Trinity của Đại học Cambridge cũng đóng cửa. Tất cả nhân viên, sinh viên và dân đều tránh các khu vực ngoại ô và thực hiện "cách ly xã hội". Chàng sinh viên trẻ tuổi Isaac Newton cũng là một trong số đó, năm đó ông 22 tuổi. Ông trở về quê hương Woolsthorpe Manor để "bế quan".
Woolsthorpe Manor thuộc quận Lincolnshire, cách trường đại học khoảng 60 dặm Anh về phía bắc. Newton đã ở đây khoảng hai năm.
Trong một môi trường thanh tịnh, biệt lập này, Newton không phải tham gia các lớp học, không có các hoạt động xã hội, càng không có điện thoại di động hay Internet, nhưng thật ra đầu óc ông không nhàn rỗi chút nào, ông có rất nhiều đề tài cần phải suy nghĩ và khám phá. Và những nghiên cứu chuyên môn của ông trong thời gian này đã thực sự có kết quả tốt đẹp. Trong toán học, ông đã phát triển phương pháp tính vi phân và tích phân hoàn toàn mới, thống nhất và đơn giản hoá nhiều phương pháp tính khác nhau thời bấy giờ để giải quyết những bài toán có vẻ không liên quan trực tiếp đến nhau như tìm diện tích, tìm tiếp tuyến, độ dài đường cong và cực trị của hàm. Ông thiết kế các thí nghiệm để đo lực hấp dẫn, và đưa ra khái niệm về định luật vạn vật hấp dẫn. Ông cũng tiến hành làm thí nghiệm quang học trong phòng ngủ. Ông khoét một cái lỗ trên cửa chớp, cho ánh sáng chiếu qua để bắt lấy chùm tia nhỏ nhất có thể. Newton dùng 3 lăng kính quan sát sự thay đổi 7 sắc màu của quang phổ khả kiến.
Trong thời gian này, ông đã phát triển phương pháp tính vi phân và tích phân hoàn toàn mới, thống nhất và đơn giản hoá nhiều phương pháp tính khác nhau thời bấy giờ. (Pixabay)
Về sau, khi nhớ lại khoảng thời gian này Newton đã nói rằng đây là một “niên đại thần kỳ” (tiếng Latinh: Annus Mirobilis, tiếng Anh: Years of Wonders) - “Đoạn thời gian đó là thời kỳ đỉnh cao cho những phát minh của tôi, giúp tôi có mối quan tâm sâu sắc chưa từng có đối với toán học và triết học".
"Đại dịch London" bắt đầu từ năm 1665, lây lan từ năm 1665 đến năm 1666, khiến một phần tư dân số Anh chết vì nhiễm dịch bệnh. Đây là trận dịch bệnh gây chết người lớn nhất ở Anh sau Cái chết Đen vào thế kỷ 14.
Sau khi Newton trở lại Cambridge vào năm 1667, ông đã đưa một số lượng lớn các luận văn, nửa năm sau đã trở thành viện sĩ, hai năm sau trở thành giáo sư. Trong suốt cuộc đời còn lại của mình, ông vẫn tiếp tục suy nghĩ về các chủ đề như vật chất, thời gian, quang học và màu sắc…
Về sau, khi nhớ lại khoảng thời gian này Newton đã nói rằng đây là một “niên đại thần kỳ” (tiếng Latinh: Annus Mirobilis, tiếng Anh: Years of Wonders) - “Đoạn thời gian đó là thời kỳ đỉnh cao cho những phát minh của tôi, giúp tôi có mối quan tâm sâu sắc chưa từng có đối với toán học và triết học".
"Đại dịch London" bắt đầu từ năm 1665, lây lan từ năm 1665 đến năm 1666, khiến một phần tư dân số Anh chết vì nhiễm dịch bệnh. Đây là trận dịch bệnh gây chết người lớn nhất ở Anh sau Cái chết Đen vào thế kỷ 14.
Sau khi Newton trở lại Cambridge vào năm 1667, ông đã đưa một số lượng lớn các luận văn, nửa năm sau đã trở thành viện sĩ, hai năm sau trở thành giáo sư. Trong suốt cuộc đời còn lại của mình, ông vẫn tiếp tục suy nghĩ về các chủ đề như vật chất, thời gian, quang học và màu sắc…
Shakespeare hoàn thành ba đại bi kịch trong thời kỳ đại dịch
William Shakespeare đã trải qua nhiều lần ôn dịch trong đời, người ta nói rằng bản thân ông khi vừa mới chào đời đã sống sót sau bệnh dịch. Trong trận dịch càn quét London, nhiều người thân của Shakespeare đã chết, trong đó có con trai ông.
William Shakespeare đã trải qua nhiều lần ôn dịch trong đời, người ta nói rằng bản thân ông khi vừa mới chào đời đã sống sót sau bệnh dịch. Trong trận dịch càn quét London, nhiều người thân của Shakespeare đã chết, trong đó có con trai ông.
William Shakespeare đã trải qua nhiều lần ôn dịch trong đời, người ta nói rằng bản thân ông khi vừa mới chào đời đã sống sót sau bệnh dịch. (Wikimedia Commons)
Để tránh dịch lây lan, các rạp chiếu phim thường là những nơi đầu tiên ra lệnh đóng cửa. Nhà hát London Globe, nơi Shakespeare làm việc, đã đóng cửa vào các năm 1593, 1603 và 1606. Theo các ghi chép, thì có tới 60% thời gian là không cách nào có thể diễn xuất. Đoàn kịch không có lựa chọn nào khác ngoài việc đi khắp nơi và biểu diễn ở nhiều ngôi làng khác nhau - nơi dịch bệnh chưa tác động đến. Có nhiều diễn viên thì đành bỏ nghề để đi tìm việc khác.
Lúc này, Shakespeare chuyển sang tập trung cho sáng tác. "King Lear", "Macbeth" và "Antony and Cleopatra" được cho là đã được hoàn thành vào thời điểm này. Như vậy, thời gian xã hội khủng hoảng trầm luân này cũng là thời kỳ sáng tác rực rỡ của ông.
Bệnh dịch hạch ở Luân Đôn lúc bấy giờ đang hoành hành khiến cả thành phố khiếp sợ. Không có cống thoát nước, rác thải được đổ thẳng xuống sông Thames, không khí ô nhiễm bẩn thỉu. Những người bị nhiễm bệnh dịch hạch sẽ phát bệnh và chết trong vòng ba hoặc bốn ngày, chỗ viêm loét mưng mủ bốc mùi hôi thối và lan rộng.
Có lẽ chính vì bầu không khí thê lương như vậy, mà ba tác phẩm này của Shakespeare đều là bi kịch nổi tiếng.
Để tránh dịch lây lan, các rạp chiếu phim thường là những nơi đầu tiên ra lệnh đóng cửa. Nhà hát London Globe, nơi Shakespeare làm việc, đã đóng cửa vào các năm 1593, 1603 và 1606. Theo các ghi chép, thì có tới 60% thời gian là không cách nào có thể diễn xuất. Đoàn kịch không có lựa chọn nào khác ngoài việc đi khắp nơi và biểu diễn ở nhiều ngôi làng khác nhau - nơi dịch bệnh chưa tác động đến. Có nhiều diễn viên thì đành bỏ nghề để đi tìm việc khác.
Lúc này, Shakespeare chuyển sang tập trung cho sáng tác. "King Lear", "Macbeth" và "Antony and Cleopatra" được cho là đã được hoàn thành vào thời điểm này. Như vậy, thời gian xã hội khủng hoảng trầm luân này cũng là thời kỳ sáng tác rực rỡ của ông.
Bệnh dịch hạch ở Luân Đôn lúc bấy giờ đang hoành hành khiến cả thành phố khiếp sợ. Không có cống thoát nước, rác thải được đổ thẳng xuống sông Thames, không khí ô nhiễm bẩn thỉu. Những người bị nhiễm bệnh dịch hạch sẽ phát bệnh và chết trong vòng ba hoặc bốn ngày, chỗ viêm loét mưng mủ bốc mùi hôi thối và lan rộng.
Có lẽ chính vì bầu không khí thê lương như vậy, mà ba tác phẩm này của Shakespeare đều là bi kịch nổi tiếng.
Leonardo da Vinci lập kế hoạch đô thị cho thành phố Milan đang bị bệnh dịch
Leonardo da Vinci. (Wikimedia Commons)Câu chuyện tiếp theo đưa chúng ta đến Milan, Ý, vào năm 1485. Họa sĩ, nhà điêu khắc và nhà phát minh nổi tiếng Leonardo da Vinci. Ông được coi là thiên tài toàn năng nhất lịch sử nhân loại.
Milan đang bị tàn phá bởi bệnh dịch hạch xảy ra từ năm 1484 đến năm 1485, khiến tổng cộng 50.000 người chết, tức là một phần ba dân số Milan.
Leonardo chứng kiến tình cảnh bi đát của thành phố Milan chật hẹp, bẩn thỉu và đông đúc đang bị tàn phá bởi bệnh dịch, và bắt đầu nghĩ cách cải thiện cấu trúc kế hoạch đô thị để thành phố có thể phục hồi và trở nên lành mạnh hơn trong tương lai. Những ý tưởng của ông bao gồm sự tích hợp của các kênh đào và đường nước ngầm, phát triển thành phố theo chiều cao, và phát triển các làn đường dành cho người đi bộ.
Bản vẽ kế hoạch của Leonardo da Vinci. (Wiki Commons)
Bản vẽ kế hoạch của Leonardo da Vinci. (Wiki Commons)
Vào thế kỷ 15, Leonardo đã hình dung ra nhiều vấn đề mà các thành phố lớn phải đối mặt. Từ các bản vẽ tay và các phê bình chú giải về bản thảo có thể thấy rằng, trong kế hoạch của ông bao gồm các vấn đề: giao thông, nước ngầm, sự chung sống của các khu đô thị cũ và mới, phát triển dân số... Ông chú trọng nhiều hơn đến mỹ quan, sự sạch sẽ và hiệu quả. Mặc dù ý tưởng quá cấp tiến của ông (trong mắt của người dân lúc bấy giờ) không được hiện thực hóa ngay lập tức, nhưng đã có quy hoạch đô thị đương đại mượn để tham khảo. Việc xây dựng Paris mới vào thế kỷ 19 và ý tưởng của Da Vinci đã có rất nhiều điểm chung. Bậc thầy tài ba thời Phục hưng này một lần nữa chứng minh rằng, cao kiến của ông đã đi trước thế nhân đến hàng mấy thế kỷ.
***
Trong lúc khốn đốn hạn chế hoạt động của đám đông, thì giai đoạn đơn độc một mình, vừa hay có thể trầm tư suy ngẫm, ổn định lại tinh thần và đề cao tâm tính. Bằng cách này, chúng ta có thể biến những hạn chế do dịch bệnh gây ra trở thành thời cơ để chúng ta rèn luyện sức mạnh của chính bản thân mình. Nhìn lại ba câu chuyện trên, ba bậc vĩ nhân đã tận dụng tốt tất cả những gì họ có trong lúc khốn khó, phát huy hết tài năng mà ông Trời đã phú cho mình. Đây chính là 'trong cái khó ló cái khôn'.
"Đúng là trong họa có phúc"! Xem ra, giai đoạn virus Viêm phổi Vũ Hán dẫn đến "cách ly xã hội" này, có lẽ cũng không quá khủng khiếp đáng sợ. Mong rằng mỗi chúng ta đều có thể lạc quan, tận dụng tốt thời gian này để khám phá điều tốt đẹp của bản thân.
An Nhiên
Bản vẽ kế hoạch của Leonardo da Vinci. (Wiki Commons)Vào thế kỷ 15, Leonardo đã hình dung ra nhiều vấn đề mà các thành phố lớn phải đối mặt. Từ các bản vẽ tay và các phê bình chú giải về bản thảo có thể thấy rằng, trong kế hoạch của ông bao gồm các vấn đề: giao thông, nước ngầm, sự chung sống của các khu đô thị cũ và mới, phát triển dân số... Ông chú trọng nhiều hơn đến mỹ quan, sự sạch sẽ và hiệu quả. Mặc dù ý tưởng quá cấp tiến của ông (trong mắt của người dân lúc bấy giờ) không được hiện thực hóa ngay lập tức, nhưng đã có quy hoạch đô thị đương đại mượn để tham khảo. Việc xây dựng Paris mới vào thế kỷ 19 và ý tưởng của Da Vinci đã có rất nhiều điểm chung. Bậc thầy tài ba thời Phục hưng này một lần nữa chứng minh rằng, cao kiến của ông đã đi trước thế nhân đến hàng mấy thế kỷ.
***
Trong lúc khốn đốn hạn chế hoạt động của đám đông, thì giai đoạn đơn độc một mình, vừa hay có thể trầm tư suy ngẫm, ổn định lại tinh thần và đề cao tâm tính. Bằng cách này, chúng ta có thể biến những hạn chế do dịch bệnh gây ra trở thành thời cơ để chúng ta rèn luyện sức mạnh của chính bản thân mình. Nhìn lại ba câu chuyện trên, ba bậc vĩ nhân đã tận dụng tốt tất cả những gì họ có trong lúc khốn khó, phát huy hết tài năng mà ông Trời đã phú cho mình. Đây chính là 'trong cái khó ló cái khôn'.
"Đúng là trong họa có phúc"! Xem ra, giai đoạn virus Viêm phổi Vũ Hán dẫn đến "cách ly xã hội" này, có lẽ cũng không quá khủng khiếp đáng sợ. Mong rằng mỗi chúng ta đều có thể lạc quan, tận dụng tốt thời gian này để khám phá điều tốt đẹp của bản thân.
An Nhiên
K.Hạnh chuyển
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire