Những điều cần biết về Coronavírus

Hiện nay, cả thế giới đang lo lắng về dịch bệnh gây ra do một loại human coronavirus (virus gây bệnh cho người), phát xuất từ thành phố Vũ Hán ở Trung quốc. 

Coronavirus là một loại virus thông thường gây nhiễm trùng ở mũi, vùng xoang hoặc cổ họng. Hầu hết các coronavirus không nguy hiểm.

Tuy nhiên, một số loại có thể gây bệnh nghiêm trọng. Điển hình là vào năm 2003, 774 người chết vì Hội Chứng Hô Hấp Cấp Tính Nặng SARS gây ra do coronavirus tên SARS-CoV. Kể từ năm 2015, không có báo cáo nào thêm về các trường hợp SARS.

Sau đó, có loại coronavirus MERS-CoV gây Hội Chứng Hô Hấp Trung Đông (MERS). Khoảng 858 người đã chết vì hội chứng này, xuất hiện lần đầu tiên vào năm 2012 tại Saudi Arabia và sau đó ở các quốc gia khác ở Trung Đông, Châu Phi, Châu Á và Châu Âu

Vào đầu tháng 1 năm 2020, Tổ Chức Y Tế Thế Giới đã xác định một loại mới: 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) tại Trung Quốc cũng có thể gây bệnh nặng. Đến cuối tháng 1, đã có hơn 300 trường hợp được xác nhận tại Trung Quốc và số người chết đang tăng lên.

Các loại Human Coronavirus gây bệnh ở người

Coronavirus (corona là tiếng la tinh có nghĩa là vương miện) được gọi tên như vậy vì có những gai mọc trên bề mặt khiến trông giống như chiếc vương miện. Có bốn nhóm coronavirus chính, được gọi là alpha, beta, gamma và delta.

Human Coronavirus được xác định lần đầu tiên vào giữa những năm 1960. Bảy loại coronavirus có thể lây nhiễm cho người là:

a. Common human coronavirus: gồm có
1. 229E (alpha coronavirus)
2. NL63 (alpha coronavirus),
3. OC43 (beta coronavirus)
4. HKU1 (beta coronavirus)

b. Các human coronavirus khác gồm:
5. MERS-CoV (beta coronavirus gây ra Hội Chứng Hô Hấp Trung Đông, hay MERS)
6. SARS-CoV (beta coronavirus gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nặng, hoặc SARS)
7. 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) mới nhất, gây bệnh nặng từ Vũ Hán

Mọi người trên khắp thế giới thường bị nhiễm human coronaviruses 229E, NL63, OC43 và HKU1 (số 12,3, và 4 nói trên).


Đôi khi các coronavirus gây bệnh cho thú vật có thể thay đổi và làm cho con người bị bệnh và trở thành một human coronavirus mới. Ba ví dụ gần đây là SARS-CoV, MERS-CoV, và 2019-nCoV (số 5, 6, và 7 nói trên)

Nhắc lại về hai loại coronavirus gây bệnh nặng:
-SARS-CoV: Coronavirus gây Hội Chứng Hô Hấp Cấp Tính Nặng SARS-CoV lần đầu tiên được nhận ra tại Trung Quốc vào tháng 11 năm 2002, gây ra một cơn dịch trên toàn thế giới vào năm 2002-2003 với 8,098 trường hợp trong đó có 774 trường hợp tử vong.

Các triệu chứng SARS thường bao gồm sốt, ớn lạnh và đau nhức cơ thể, thường tiến triển thành viêm phổi. Không có trường hợp SARS nào ở người được báo cáo ở bất cứ đâu trên thế giới kể từ năm 2004.

-MERS-CoV: Coronavirus gây Hội Chứng Hô Hấp Trung Đông MERS-CoV lần đầu tiên được báo cáo ở Ả Rập Saudi vào năm 2012. Nó đã gây ra bệnh ở người tại hàng chục quốc gia khác. Tất cả các trường hợp cho đến nay đã được liên kết với các quốc gia trong hoặc gần Bán Đảo Ả Rập. CDC tiếp tục theo dõi chặt chẽ MERS trên toàn cầu và làm việc với các đối tác để hiểu rõ hơn về nguy hiểm của virus này, bao gồm nguồn gốc, cách thức lây lan và cách phòng ngừa.

Các triệu chứng MERS thường bao gồm sốt, ho và khó thở, thường tiến triển thành viêm phổi. Khoảng 3 hoặc 4 trong số 10 bệnh nhân được báo cáo mắc MERS đã chết. Các trường hợp MERS tiếp tục xảy ra, chính yếu là ở Bán đảo Ả Rập.

*2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)
Vào ngày 9 tháng 1 năm 2020, Tổ Chức Y Tế Thế Giới đã báo cáo rằng một loại coronavirus mới đã được chính quyền Trung Quốc xác định. Virus có liên quan đến sự bùng phát bệnh viêm phổi ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc.


*Triệu chứng
Common human coronavirus gồm các loại 229E, NL63, OC43 và HKU1 (số 1, 2, 3, 4 nói trên), thường gây ra các bệnh nhẹ đến trung bình ở đường hô hấp trên, thí dụ như bệnh cảm. Hầu hết mọi người đều đã từng bị nhiễm những virus này một lúc nào đó trong cuộc đời. Những bệnh này thường chỉ kéo dài trong một khoảng thời gian ngắn. Các triệu chứng có thể gồm có

- sổ mũi
- nhức đầu
- ho
- đau họng
- sốt
- cảm thấy không khỏe

Human Coronavirus đôi khi có thể gây ra các bệnh ở đường hô hấp dưới, như viêm phổi hoặc viêm phế quản, dễ xảy ra ở những người đang có bệnh tim phổi, những người có hệ miễn dịch yếu, trẻ sơ sinh và người lớn tuổi. Các triệu chứng cần theo dõi bao gồm sốt, ho, khó thở, thở dốc, đau nhức cơ thể, đau họng hoặc nôn mửa và tiêu chảy.

Bác sĩ có thể yêu cầu thử nghiệm mẫu bệnh phẩm hô hấp và huyết thanh để tìm human coronavirus, nhất là khi bệnh nặng. Nếu đang có các triệu chứng kể trên, bạn nên cho bác sĩ biết về những chuyến du lịch gần đây hoặc tiếp xúc với thú vật.

Lây lan

Human coronavirus thường lây lan từ người bị nhiễm sang người khác thông qua không khí khi bệnh nhân ho và hắt hơi, tiếp xúc gần gũi, chẳng hạn như chạm hoặc bắt tay, chạm vào một vật hoặc bề mặt có virus trên đó, sau đó chạm vào miệng, mũi hoặc mắt trước khi rửa tay, và hiếm hơn, lây qua phân.

Ở Hoa Kỳ, mọi người thường bị nhiễm các loại common human coronavirus vào mùa thu và mùa đông. Tuy nhiên, bạn có thể bị nhiễm bất cứ lúc nào trong năm. Hầu hết mọi người sẽ bị nhiễm một hoặc nhiều loại common coronavirus ở một lúc nào đó trong đời. Trẻ nhỏ dễ bị nhiễm bệnh nhất. Tuy nhiên, mọi người có thể bị nhiễm trùng coronavirus nhiều lần trong đời.

Phòng ngừa

a. Cách tự bảo vệ mình
Hiện tại không có thuốc chích ngừa human coronavirus. Bạn có thể làm giảm bớt nguy cơ nhiễm trùng bằng những cách sau
- rửa tay thường xuyên bằng xà bông và nước, chà xát với xà bông ít nhất 20 giây
- tránh chạm vào mắt, mũi hoặc miệng bằng tay chưa rửa sạch
- tránh đến gần người bị bệnh

b. Cách bảo vệ người khác


Nếu bạn có các triệu chứng giống như cảm, bạn có thể giúp bảo vệ người khác bằng những cách sau:
- Ở nhà trong khi bệnh
- Tránh tiếp xúc gần gũi với người khác
- Che miệng và mũi bằng khăn giấy khi bạn ho hoặc hắt hơi, sau đó ném khăn giấy vào thùng rác và rửa tay
- Rửa sạch và khử trùng các đồ dùng và bề mặt

Chữa bệnh

Không có phương pháp điều trị cho các bệnh do human coronavirus gây ra. Hầu hết những người mắc bệnh common humancoronavirus sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, có những cách sau để làm giảm các triệu chứng khó chịu:
- Dùng thuốc giảm đau và hạ sốt (không cho trẻ em uống Aspirin)
- Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng để giúp giảm đau họng và ho

Nếu bị bệnh nhẹ, nên:
- Uống nhiều chất lỏng
- Ở nhà và nghỉ ngơi
Nếu bạn lo lắng về các triệu chứng của mình, nên gặp bác sĩ.