Vì sao tâm trạng lo lắng ảnh hưởng đến hệ tiêu hoá?
Bất kỳ bệnh nhân kinh niên nào cũng đều có thể cho bạn biết họ cảm thấy căn bệnh đó đang ở đâu trong cơ thể, vị trí thường là tạng vị (bao tử.) Nếu bạn đã từng có một bài thuyết trình đầy thử thách ở nơi làm việc, một bài tập đến hạn nộp ở trường, hoặc có lẽ là một cuộc hẹn khám tủy răng, bạn sẽ biết những cảm giác căng thẳng đó biểu hiện ở đâu — đó là cảm giác đau thắt ruột. Và cảm giác lo lắng càng dồn dập thì hệ tiêu hóa của bạn càng bị ảnh hưởng, từ việc ăn uống đến đào thải.
Các vấn đề về tiêu hóa rất phổ biến tại những phòng khám y khoa. Hầu hết các bệnh nhân tôi từng gặp trên lâm sàng đều có những lo lắng về tiêu hóa, nhưng thú vị thay, đó không phải là lý do họ đến để được điều trị. Thật đáng ngạc nhiên khi có nhiều người sống chung với các vấn đề về tiêu hóa hoàn toàn có thể được cải thiện bằng một chút nhận thức, liệu pháp dinh dưỡng và thay đổi hành vi.
Lá lách trong quan niệm Đông Y
Khi các vấn đề về tiêu hóa xuất hiện trong Đông Y, luôn có một cơ quan liên quan chịu trách nhiệm là tạng tỳ – chính là lá lách. Nghe có vẻ kỳ lạ đối với giới y khoa Tây phương như chúng tôi, ý tôi là ai nói về lá lách? Lách hiếm khi được thảo luận trong y học Tây phương và hầu hết mọi người thậm chí không chắc chắn về vai trò của tạng đặc này.
Lá lách là một phần của hệ miễn dịch và là cơ quan lớn nhất trong hệ bạch huyết. Lá lách là nơi chôn các tế bào hồng cầu và dự trữ các tế bào bạch cầu. Con người có thể sống mà không có lá lách và một số người phải cắt bỏ lá lách. Cắt bỏ lách thường do lách bị vỡ hoặc bị rách do tai nạn hoặc chấn thương nặng. Sau cắt lách, người ta dễ bị nhiễm trùng hơn vì lách có liên quan đến hệ miễn dịch. Rất may, hầu hết các chức năng sống đều được các cơ quan khác đảm nhận một cách trơn tru nên một người có thể sống khá tốt mà không cần lá lách.
Vì vậy, bạn có thể tự hỏi rằng liệu tâm trạng lo lắng có liên quan đến lá lách không? Để hiểu được điều đó, bạn cần có một chút kiến thức nền tảng về Đông Y. Có một đời sống tình cảm lành mạnh và cân bằng là điều cần thiết để có một cơ thể khỏe mạnh và trở thành một con người hạnh phúc. Là một hệ thống tổng thể, y học Đông phương xem xét toàn bộ trải nghiệm của con người và biết rằng mỗi bộ phận đều cần thiết cho sức khỏe và tinh thần. Trong khi y học Tây phương vẫn đang đề cập đến sự tương tác giữa tinh thần và thể chất, thì y học Đông phương từ lâu đã đào sâu vào mối quan hệ này. Trong truyền thống Đông phương, nhiều cơ quan được liên kết với một cảm xúc, hoạt động theo hai cách. Cảm xúc ảnh hưởng đến cơ quan liên quan, và cơ quan liên quan có thể ảnh hưởng đến cảm xúc. Và cảm xúc của lá lách là lo lắng và suy nghĩ quá mức.
Lo lắng và tạng tỳ
Lá lách liên quan trực tiếp đến năng lực tư duy của chúng ta. Sức mạnh của lá lách phụ thuộc vào mức độ chúng ta quản lý suy nghĩ, sự tập trung, hành động sáng suốt và hình thành ý định của mình tốt như thế nào. Lo lắng quá mức và suy nghĩ quá mức sẽ làm tổn hại lá lách. Ngược lại, lá lách không khỏe mạnh có thể làm suy yếu tâm trí và khả năng suy nghĩ rõ ràng và tập trung, khiến chúng ta dễ bị lo lắng.
Kích thích quá mức là một vấn đề lớn của con người hiện đại. Chúng ta tràn ngập thông tin và ngay cả thực phẩm với tất cả các chất phụ gia và cách chế biến phức tạp, cũng mang tính chất kích thích và phức tạp hơn. Tất cả đầu vào kích thích này có thể lấn át lá lách và làm suy yếu tiêu hóa.
Nền văn hóa của chúng ta cũng coi trọng việc làm nhiều việc cùng một lúc, và nhiều người trong chúng ta có những ngày dài tham gia vào công việc nặng nhọc về nhận thức. Chúng ta có xu hướng làm quá tải bộ não của mình bởi vì chúng ta có quá nhiều câu tục ngữ, và lo lắng là một sản phẩm phụ tự nhiên.
Điều này gây khó khăn cho lá lách vì trong y học phương Đông, lá lách, cùng với dạ dày, là cơ quan tiêu hóa của cơ thể. Tuy nhiên, sự khác biệt là ngoài việc tiêu hóa và chiết xuất các chất dinh dưỡng từ những gì chúng ta ăn và uống, chúng chịu trách nhiệm xử lý các kích thích – mọi thứ đến từ thế giới bên ngoài. Và đó là một công việc lớn, như bạn có thể tưởng tượng. Chúng ta càng tiếp nhận nhiều thông tin, lá lách càng phải làm việc nhiều hơn, và tất yếu, quá trình tiêu hóa sẽ bị ảnh hưởng.
Thật thú vị khi xem xét các vấn đề về tiêu hóa bằng một lăng kính khác và nhìn nhận theo một cách mới. Bệnh nhân của tôi rất hào hứng khi nghe tôi giải thích điều này vì họ có thể thấy ngay mối liên hệ giữa những gì họ đang làm và tình trạng rối loạn tiêu hóa của họ. Và đây là phần tôi yêu thích, mang đến một ứng dụng thiết thực cho con người trong thế giới thực được đúc kết từ hàng ngàn năm của trí tuệ sâu sắc. Tôi đã không ngừng ngưỡng mộ kho tàng tri thức cổ xưa này.
Theo đó, đây là một số cách đơn giản để cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa với góc nhìn về tạng tỳ – lá lách và chức năng của cơ quan này.
Tránh thức ăn lạnh và uống nước đá
Lá lách chịu trách nhiệm về tiêu hóa, được vận hành bởi nhiệt hoặc ‘nhiệt tiêu hoá.” Do đó, tỳ kỵ lạnh, vì lạnh sẽ dập tắt nhiệt.
Chúng ta có thể giúp duy trì “ngọn lửa” đó bằng cách không cho đá vào đồ uống của mình hoặc ăn thức ăn lạnh, đặc biệt là những loại lấy trực tiếp từ ngăn đá, như kem. Nhiều loại thực phẩm sống cũng được coi là giải nhiệt trong y học Trung cộng. Khi chúng ta ăn thức ăn lạnh, lá lách phải làm việc nhiều hơn để tự làm ấm trở lại, tạo điều kiện cho công việc tiêu hóa và hoạt động của lá lách.
Nhai kỹ
Điều này là đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả. Khi ăn, đặc biệt là khi mất tập trung hoặc vội vàng, chúng ta có xu hướng không nhai kỹ thức ăn. Việc nhai kỹ sẽ giúp cho thức ăn được cắt nhỏ hơn và do đó dễ tiêu hơn. Ngai kỹ còn kích thích cơ thể tiết ra lượng enzym nhiều hơn giúp thức ăn dễ tiêu hơn nữa, nghĩa là lá lách cần ít năng lượng hơn để tiêu hóa. Do đó bạn cần chú tâm khi thưc hiện bước này.
Thay đổi cách nhìn nhận
Bước đầu tiên và có lẽ là điều quan trọng nhất bạn có thể làm để cải thiện tiêu hóa của mình chỉ đơn giản là nhận thức. Chỉ cần nhận thức được rằng lá lách đang làm tất cả những công việc đó và chúng ta có thể làm gì đó để giảm bớt gánh nặng cho cơ quan này thì bạn đã có một khởi đầu tuyệt vời. Những bước còn lại là thực hiện từng từng việc một và thực sự chú tâm vào từng việc.
Ví dụ, chúng ta thường làm nhiều việc cùng một lúc mà không hề nhận ra. Bạn hãy bắt đầu với việc ăn uống. Khi ăn thì chỉ việc ăn. Không ăn khi đọc, xem TV hoặc làm việc vì khi đó bạn nhận được nhiều thông tin hơn và khiến cho lá lách của bạn hoạt động khó khăn hơn nhiều so với bình thường. Khi có thể, hãy dành thời gian cho bữa ăn. Hãy tự chuẩn bị chúng, truyền cho chúng nguồn năng lượng và ý định tốt của bạn, và ngồi xuống và thưởng thức món ăn ngon cho cơ thể. Bạn sẽ cảm thấy sự khác biệt.
Ăn súp
Ăn súp là một cách tuyệt vời để tăng cường lá lách. Súp đang nóng lên — và nấu càng lâu và càng chậm, chúng càng nóng lên. Súp được nấu cho mềm và dễ tiêu hóa, đó là một trong những lý do chúng ta thường được khuyên ăn súp khi bị bệnh. Khi đó, cơ thể bạn cần năng lượng để chống lại các mầm bệnh và phục hồi sức khỏe. Ăn súp để cho lá lách có thể tiết kiệm năng lượng và dành năng lượng này cho những việc khác, chẳng hạn như bài thuyết trình của bạn vào sáng mai.
Nghỉ ngơi
Bạn hãy nghỉ ngơi nhiều hơn. Nếu bạn biết rằng lá lách đang đảm nhận hàng loạt thông tin và thực phẩm mà chúng ta đưa vào cơ thể, bạn sẽ có cảm nhận khác. Bạn sẽ làm việc ít giờ hơn hoặc loại bỏ những hoạt động gây căng thẳng ra khỏi cuộc sống. (Không phải lúc nào bạn cũng có thể thực hiện được điều này, nhưng chúng tôi rất khuyến khích bạn hãy thử thu xếp cho bản thân.) Hãy làm từng việc một và nghỉ giải lao thường xuyên để lá lách có thời gian thư giãn.
Theo quan điểm Đông phương, chúng ta đang sống trong một nền văn hóa tạo ra gánh nặng cho lá lách. Nhưng khi nhìn vào quá trình tiêu hóa theo cách mới này, chúng ta có thể thấy rằng có những điều đơn giản mà chúng ta có thể làm có thể cải thiện. Khi lá lách hoạt động tối ưu, một người sẽ cảm thấy tràn đầy năng lượng; tiêu hóa của họ sẽ mạnh mẽ, và nhu động ruột sẽ đều đặn và chắc chắn. Tư duy sẽ sáng suốt, khả năng tập trung cao độ đến dễ dàng. Hãy đem đến cho lá lách một chút tình yêu để cơ quan này có thể đi một chặng đường dài, và lá lách sẽ yêu thương bạn vì điều đó.
Emma Suttie _ Thu Anh
H.Phúc sưu tầm