Sưu tầm
Hải Phong
Nói đến Chuột là một chuyện khó nhất
trên đời vì chuột tuy là một con vật nhỏ bé nhưng nói đến chú ta thì ai cũng sợ,
nhất là các bà, các cô. Ký tôi cũng không ngoại lệ, từ thuở bé cho đến khi già,
không trông thấy mà chỉ cần nghe tiếng chuột kêu "chít chít" là đã co
rúm người lại rồi. Bây giờ lại phải viết chuyện chuột, giời ạ! Cầm bút mà tay
cũng "gung gung" rồi. Nhưng biết làm sao bây giờ, xuân thu nhị kỳ,
không viết thì độc giả lại mắng sao lười thế, sao nhát thế, con chuột nó bé
tí thì làm gì được mình mà cũng sợ?
Cho nên, quyết không sợ
nó, viết xong bài trả nợ quỉ thần rồi thì sẽ… sợ tiếp, không muộn!
CHUYỆN CHUỘT TRONG DÂN GIAN
Chuột trong văn học
dân gian
Trong văn học dân gian cũng như ngoài đời,
con chuột là biểu tượng của những điều đáng ghét và không tốt đẹp gì. Chú ta được
gán cho những gì xấu xa nhất. Anh nào lười tắm thì bị mắng là hôi như chuột
chù, đai ét quá cho giống người mẫu thì bà con bảo mặt choắt như mặt chuột, trong
nhà rủi mà mất thứ gì cũng đổ thừa bị chuột tha đi, quần áo bị hư rách cũng đổ
cho chuột gặm… Tóm lại, trong văn hóa dân gian, có bao nhiêu câu thành ngữ, ca
dao về chuột thì có bấy nhiêu lời phê phán, giễu cợt, chê trách. Chuột là loài
vật gây ra nhiều thiệt hại cho con người, làm hại mùa màng, gieo rắc bệnh tật.
Chuột có dáng nhỏ bé, loắt choắt, lúc
nào cũng len lét, láo liêng, hôi hám bẩn thỉu, cắn phá mùa màng, áo quần, đồ đạc,
nên người ta thường dùng hình tượng của chuột để chỉ hạng người xấu xa, ti tiện
trong xã hội. Trong truyện Tam Quốc, Tư đồ Vương Doãn gọi bọn tướng sỹ ở đất
Quan Đông là "Quan Đông thử tử", nghĩa là "lũ chuột nhắt ở Quan
Đông", ý chỉ bọn người bất tài, không có gì đáng sợ.
Con chuột có thật sự đáng sợ, đáng ghét như thế không?
Ừm, phải coi lại nhé, ai dù xấu đến đâu cũng phải có điểm tốt đáng khen
chứ. Bên cạnh những mặt
không tốt, chuột cũng có những mặt tích cực chẳng hạn như sự thông minh, nhanh
nhẹn, đôi lúc còn được xem là biểu hiệu của sự sung túc và thịnh vượng nữa. Người
ta tin rằng đêm nghe tiếng chuột rúc là điềm báo sắp… trúng số! Chuột gắn liền
với đời sống nông nghiệp, kiếm ăn trên những cánh đồng lúa bát ngàn. Chúng ăn rất
nhiều, mỗi ngày có thể ăn 200g lúa hay hơn. Vào những năm mùa màng bội thu, chuột
sinh sôi nảy nở cũng nhanh hơn. Nhà nông khi nghe tiếng chuột kêu chít chít
ngoài đồng thì tin rằng năm đó mùa màng tốt. Nhiều gia đình còn bày tượng chuột
theo phong thủy trong nhà để gia chủ có thêm tài lộc, phú quí.
Ngày xưa, khi Trời Đất còn hỗn độn, Ngọc
Hoàng tuyên bố gọi các loài vật lên Thiên đình để chọn 12 con vật tiêu biểu cho
12 con giáp, thì chuột lanh lẹ nhất, đến sớm nhất, vì thế được Ngọc Hoàng cho đứng
đầu danh sách, trước cả những con vật to lớn hơn như rồng, như cọp. Thế chẳng
oai là gì?
Trong lãnh vực sinh học, hóa học, y dược học,
Chuột cũng đóng góp không nhỏ khi phải làm "vật tế thần" cho các vị
khoa học gia, y tế gia làm thí nghiệm đủ trò, thậm chí đôi khi chuột còn phải
hy sinh cả sinh mạng, trước khi mang đến sự thành công thử nghiệm cho loài người.
Bao nhiêu thuốc men chúng ta dùng ngày nay thì chuột đã phải xơi trước cả rồi,
không bị gì thì mới đem ra cho chúng ta uống. Nên ta còn phải cám ơn chúng là đằng
khác.
Những ví von về chuột
Trong cuộc sống hàng ngày, nếu chuột được
coi là con vật luôn phá hoại, thì trong văn hóa, chuột lại "được việc"
lắm. Người ta thường dùng chuột để nói lên những điều không thể nói thẳng ra được,
dùng chuột để nói xiên nói xéo. Thí dụ như:
• Để chỉ những người hay bới móc điểm xấu
của người khác mà quên đi cái xấu của chính mình, ca dao có câu:
Chuột
chù chê khỉ răng hôi,
Khỉ toét miệng cười: "cả họ mày
thơm?"
• Để chê trách những người tự cao tự đại,
có câu ca dao rằng:
Mèo
khen mèo dài đuôi,
Chuột khen chuột nhỏ dễ chui, dễ trèo.
•
"Chuột sa chĩnh gạo" chỉ những kẻ may mắn, ngẫu nhiên mà được
điều tốt đẹp, không tốn công tốn sức gì.
•
"Cháy nhà ra mặt chuột", chỉ những kẻ làm việc ám muội, khi xảy
ra biến cố mới phát hiện kẻ phá hoại, ném đá dấu tay.
• Những kẻ không đọ sức mình, đòi hỏi những
điều không xứng đáng được hưởng thì ca dao chê trách rằng:
Chim
chích mà đậu cành sòi,
Chuột chù trong ống đòi soi gương Tàu
•
Những người chậm chạp, lù đù thì người ta nói "lù rù như chuột chù phải
khói". Loài chuột rất tinh khôn nhanh như cắt, nhưng nếu hít phải khói
thì cũng hết đường chạy, phải lù đà lù đù thôi.
•
Những kẻ làm việc lén lút, ám muội thì được ví "thì thụt như chuột ngày".
Vì anh chàng chuột chỉ làm việc ban đêm thôi, ban ngày thì anh ta lấm la lấm
lét, lủi trốn.
•
Khi nói đến những việc làm liều lĩnh, nguy hiểm, người ta nói "chuột gặm
chân mèo". Mèo chuyên ăn thịt chuột, cho nên chuột gặp mèo là trốn
chui trốn nhủi, thế mà dám gặm chân mèo thì quả là quá phiêu lưu rồi!
•
Người Trung Hoa cũng có câu "sát nhất miêu cứu vạn thử", giết
một con mèo cứu vạn con chuột, ý nói trừ khử được một tên đứng đầu ác ôn, thì cứu
được vạn dân lành.
• Để chê những người khó tính, hợm hĩnh,
trưởng giả học làm sang, ca dao có câu:
Chuột
chê xó bếp chẳng ăn,
Chó chê nhà dột sang nằm bụi tre.
•
"Chuột chù lại có xạ hương" là câu nói để chỉ những kẻ bất tài
nhưng lại hay khoe khoang, khoác loác.
•
"Mắt dơi mày chuột" chỉ hạng người có tướng tá gian xảo, chỉ
chờ chực làm chuyện xấu hại người khác.
•
"Mèo già khóc chuột" chỉ hạng người đạo đức giả, chỉ chực ăn
tươi nuốt sống người khác, mà làm ra bộ thương xót lắm.
•
Những kẻ chỉ thích phô trương, nói những điều to tát, nhưng khi làm thì chẳng
được việc gì, thật là "đầu voi đuôi chuột".
Ôi thôi, nhiều lắm. Chuột đã là hình ảnh
rất được phổ biến trong dân gian. Không có tình huống nào mà người ta không đem
chuột ra để ví von, chế diễu.
Chuột trong hội họa
Chuột không chỉ xuất hiện trong thi ca,
mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm nghệ thuật, hội họa nữa, tiêu biểu là
tranh Đông Hồ, mà bức tranh "Đám Cưới Chuột", đã trở thành nổi tiếng
từ hơn 500 năm nay. Trong đó, con chuột đã được nhân cách hóa trong một đám
cưới rình rang, kèn trống tưng bừng, "Đám cưới chuột tưng bừng rộn rã".
Trong đám cưới như vậy, nhưng con chuột vẫn không quên chuẩn bị cá,
chim để cống nạp cho mèo, mong cho đám cưới được suông sẻ.
Hình ảnh chú mèo mập mạp,
mặt mũi dữ tợn, nhưng vẫn đưa một chân trước ra để nhận lễ vật, đã nói lên một
xã hội phong kiến thối nát, kẻ dưới luồn lọt, kẻ trên hống hách bòn rút của
dân. Kẻ yếu hèn thì luôn luôn phải chịu bất công và thiệt thòi.
Trải qua thời gian,
"Đám Cưới Chuột" vẫn là một trong những giá trị văn hóa được người
đời gìn giữ và yêu thích, mang đậm nét dân tộc, nhưng chứa ẩn biết bao ẩn ý sâu
xa sau nét vẽ linh động, trong đó hình ảnh chuột với mèo được thể hiện trong
cùng một bức tranh, trong cùng một xã hội phong kiến, mang ý nghĩa sâu sắc
về quan hệ giữa tầng lớp nông dân với tầng lớp thống trị trong xã hội cũ, tiêu biểu
cho mối quan hệ ỷ mạnh hiếp yếu. Người ta mượn hình ảnh chuột để châm
biếm chua cay, hài hước về một tệ nạn mà xã hội cần lên án và loại bỏ.
Trong phim ảnh, chuột cũng xuất hiện
không ít. Hình ảnh chú chuột Mickey dễ thương, chú chuột Jerry thông minh,
nhanh nhẹn trong các bộ phim hoạt hình đã làm say mê bao thiếu nhi trên thế giới.
Thậm chí chúng còn xuất hiện trên mũ nón, áo chandail để bán cho trẻ con mặc.
Chuột trong văn hóa thế giới
Trong văn hóa thế giới chuột cũng là
hình tượng được nhắc nhở. Ai trong chúng ta không quen thuộc với những bài ngụ
ngôn của La Fontaine? Hình ảnh chuột được thể hiện qua những bài thơ như Hội đồng
chuột, Mèo già và con Chuột nhắt, Con Sư tử và con Chuột, v.v… Ngày nay để chỉ
những loại người chỉ biết bàn xuông, không đi đến kết quả gì người ta vẫn nói
"chúng nó họp Hội đồng chuột".
John Steinbeck, nhà văn Mỹ đoạt giải
Nobel văn học năm 1962, cũng nổi tiếng với tác phẩm "Của Chuột và Người"
(Des souris et des hommes), tố cáo một cách sâu sắc những sự bất công, tàn bạo
và bất nhân trong xã hội Mỹ lúc bấy giờ.
Albert Camus với tác phẩm "Bệnh Dịch" (La Peste), hoàn thành
vào năm 1947. Bối cảnh là một thành phố biển của Pháp nằm ở phía bắc Algérie.
Trong truyện, các nhân vật dĩ nhiên là các chú chuột bị bệnh và chết gieo rắc bệnh
dịch hạch, những cảnh chôn người chết, đốt xác chết hết sức đáng sợ. Bên cạnh
đó là những người như bác sỹ, y công, đã quên bản thân mình để cứu người khác,
nhưng cũng chẳng đi đến đâu, bệnh tự đến tự đi, sức người không làm gì được. Truyện
ra đời sau thế chiến thứ hai, có tính cách biểu tượng, cho người ta cái liên tưởng
đến chủ nghĩa phát xít, lan tràn như bệnh dịch, nhưng cũng có thể nó ám chỉ bất
cứ hình thức bạo lực nào đang đe dọa loài người và có thể đè nặng lên nhân loại
trong tương lai.
Trở về với văn học Việt Nam ta, chuột cũng xuất hiện trong truyện
"O Chuột" của Tô Hoài, với gã mèo mướp đã dành cả thời hoa niên của
mình chỉ để lẩn quẩn đi o chuột nhắt, vì bọn này hay rúc rích trong xó bếp làm
nhức tai mèo. Bắt xong không ăn, để nó rông mất, mèo lại khó chịu, bực dọc, hậm
hực mà đi lùng bắt những con khác. Cứ thế, hy sinh cả tuổi hoa niên.
Hình ảnh chuột tại các quốc gia khác
Không riêng gì tại Việt Nam ta, hình ảnh
chú chuột, từ khía cạnh xấu đến tốt, cũng được nhắc đến nhiều tại các quốc gia
khác.
Người Thái Lan có câu chuyện thần thoại
kể lại hai anh em được chuột báo hiệu về trận đại hồng thủy sắp xảy đến. Nhờ
đó, hai người này đã thoát nạn nhờ nấp vào một chiếc thuyền mộc.
Người Indonesia vẫn mang ơn chuột vì họ
vẫn tin vào việc chuột báo hiệu mùa nước lũ dâng cao, để dân chúng đắp đê phòng
lũ hay di tản đi nơi khác an toàn hơn trong mùa lũ lụt.
Chuột góp mặt không ít trong các chuyện
thần thoại về những người đi biển Đông Nam Á khi xưa, đến những quần đảo xa xôi
giữa Thái Bình Dương, đắm mình trong những trận đại hồng thủy, những thần thoại
tái sinh, bất tử, v.v…
Người Nhật cũng có truyện Chiếc Bánh Gạo
mà ông lão nông dân làm rơi xuống hang. Ông lần xuống tìm chiếc bánh và phát
giác ra một cộng đồng chuột sinh sống nơi đó. Chuột ăn xong bánh cám ơn và tặng
cho ông lão nông dân một món bảo vật. Sau, ông lão trở nên giàu có.
Người Ấn Độ cũng có những ngôi đền dựng
nhiều tượng chuột để thờ. Trong thần phả của đạo Hindu, chuột là vật cưỡi của
thần Ganesha. Chuột được thờ trong đền thờ nữ thần Karni Mata ở Tây bắc Ấn Độ.
Tại Nam Ấn, như người Tamil, vẫn ăn thịt chuột đồng.
Chuột cũng là món ăn khoái khẩu tại nhiều
quốc gia như tại Polynesia và đảo Hawaii, Việt Nam, và tại Trung Hoa nữa. Người
Ghana ở Tây Phi nuôi chuột trong vườn mía để cung cấp lượng thịt tươi đáng kể
trong các phiên chợ. Trong khi đó thì người Do Thái có ghi trong quyển thứ ba của
kinh Cựu Ước nghiêm cấm ăn thịt chuột. Người Hồi giáo thì coi chuột là thứ dơ bẩn,
con người phải xa lánh chúng.
CHUYỆN CHUỘT TRONG THUYẾT NHÀ PHẬT
Trong kinh nhà Phật cũng có những chuyện ẩn dụ có hình ảnh chú chuột
trong đó, thậm chí đức Phật cũng đã từng so sánh, phân loại người ta với bốn
loài chuột. Phật giảng như sau:
"Này các Tỳ kheo, ở đời có bốn loại chuột:
1.
Loại chuột đào
hang nhưng không ở. Người cũng thế: có hạng người thuộc lòng các Pháp, nhưng
không quán tri, không thực hành, khác gì giống chuột đào hang mà không ở. Đó là
hạng người chỉ biết trau giồi kinh sách, lý luận mà không chịu ứng dụng, không
chuyển hóa phiền não để có thể đạt an lạc và giải thoát khác gì chuột tốn công
đào hang mà không chịu ở, nó sẽ bị lạnh và gặp nguy hiểm khi kẻ thù tấn công.
2.
Loại chuột có ở
nhưng không đào hang. Người cũng thế: có hạng người không học thuộc lòng các
Pháp, nhưng vị ấy thật quán tri, biết đâu là khổ, biết đâu là con đường đưa đến
diệt khổ. Thật đáng khen. Họ không học thuộc kinh điển nhưng lại áp dụng những
lời dạy hay đẹp của các bậc thánh hiền, có thực tập, có thể chuyển hóa những
phiền muộn, bất an, lo lắng và đạt được hạnh phúc trong cuộc sống.
3.
Loại chuột không
đào hang cũng không ở. Người cũng thế: có hạng người không học thuộc các Pháp,
cũng không quán tri: đâu là khổ, đâu là con đường đưa đến diệt khổ. Họ không chịu
học hỏi những điều hay lẽ phải, cũng không ứng dụng các điều hay này trong cuộc
sống, họ sẽ thất bại trên đường đời và trên đường tu nữa. Khác gì người ngu ăn
muối: khi người ngu ăn canh lạt lẽo, người bạn bèn thêm chút muối, ăn thấy ngon
hẳn lên. Người ngu nghĩ: có chút muối mà đã ngon thế rồi, bèn bỏ cả hũ muối vào
canh và ăn rồi sinh bệnh. Ta cười người ngu này, nhưng suy cho cùng nếu nhìn
sâu, ta cũng thấy chính ta trong đó. Ta đi chùa nhưng chỉ đến chơi cho vui, gặp
bạn bè tán gẫu, đến giờ thì xuống ăn cơm chay! Không thu thập được gì ở những
điều Thầy giảng giải trên kia.
4.
Loại chuột có đào
hang, và có ở. Người cũng thế: có hạng người thuộc lòng các Pháp, và quán tri
được đâu là khổ, đâu là con đường diệt khổ. Loại người này đáng khen biết bao.
Không những thuộc những lời Phật dạy mà còn biết áp dụng cho cuộc sống ngày
càng thăng hoa. Nhờ thuộc Kinh Pháp, họ còn có thể truyền dạy cho người khác
cùng thực tập tùy theo căn cơ của người khác mà uyển chuyển truyền thụ."
Trong kinh Hằng Thủy cũng có sự so sánh người với bốn hạng chuột như
sau:
-
Chuột sống trên
mái nhà: như loại người tâm ý ngay thẳng, trì giới nghiêm túc, để đạt đạo quả A
La Hán (bậc đạo quả cao nhất).
-
Chuột sống trong
nhà: như loại người trì giới tinh tấn, muốn được đạo Bích Chi Phật.
-
Chuột ngoài đồng ruộng:
như loại người trì giới học hỏi và hiểu rõ kinh pháp, có trí tuệ, tâm hồn thanh
thoát muốn độ cả chúng sinh, muốn được thành Phật.
-
Chuột sống trong
nhà vệ sinh: không thể ra khỏi nơi đó, không biết thế giới bên ngoài còn nhiều
lúa thóc, như hạng người mượn danh đệ tử Phật, nhưng lại do dự, không muốn học
hỏi, tâm ý còn sợ không đắc đạo.
Trong Kinh, Luật, Luận của Phật giáo, đức Phật luôn dùng những ảnh dụ để
diễn bày đạo lý, rất đa dạng và giàu có về hình ảnh, trong đó có rất nhiều đoạn,
chuột được đem vào Kinh Phật.
Chuột ăn trộm sữa
Trong Kinh Xuất diệu, có chuyện con Chuột ăn trộm sữa mà chết như sau:
Xưa có ông trưởng giả có chiếc bình đựng sữa, để trên gác, không đạy kỹ nên chuột
chui vào bình, ngày đêm ăn sữa không muốn ra nữa. Thân thể chuột lớn dần và khi
hết sữa thì chuột cũng trắng như sữa và không chui ra khỏi bình được nữa. Ngày
kia, có người đến mua sữa, trưởng giả đem bình xuống, tưởng là sữa đã đông nên
đặt lên bếp đun. Chuột chết, thân thể tan chảy ra thành sữa. Khi ông đổ sữa ra
được nửa bình thì thấy xương cốt chú chuột ở dưới đáy bình. Trưởng giả hiểu
chuyện và nghĩ những người phóng dật, tạo nhiều tội lỗi, tham lam, thì cũng như
vậy.
Chuột cứu vua Tì Xá Li
Trong một Kinh khác là Kinh Luật Dị Tướng lại kể chuyện Chuột cứu vua Tì
Xá Li như sau: con chuột này có tên là Ca-Lan-Đà, là một con chuột núi. Một hôm
vua Tì Xá Li dẫn các cung tần mỹ nữ đi dạo núi, mệt, vua nằm ngủ say dưới một gốc
cây. Các cung tần vui đùa chạy chơi tứ phía. Lúc ấy có một con rắn độc từ trong
hang dưới gốc cây, ngửi thấy mùi rượu, liền ra khỏi hang muốn cắn vua. Chú chuột
Ca-Lan-Đà từ trên cây phóng xuống kêu chít chít đánh thức vua dậy. Con rắn liền
lùi lại, vua nhìn thấy con rắn to lớn thì hết sức kinh sợ, gọi tùy tùng và cung
tần đến cứu. Khi quay lại thì chuột đã biến đi mất đàng nào rồi. Vua nghĩ: ta
còn sống là nhờ ơn chú chuột. Bèn ra lệnh cho dân làng ngay đó rằng: "Từ
nay về sau bổng lộc của ta sẽ trả lại cho dân chúng để cung cấp cho chuột".
Từ đó, làng lấy tên chú chuột, gọi là làng Ca-Lan-Đà. Câu chuyện này cho thấy
loài chuột không hẳn là một loài vật chỉ biết làm hại người đời. Cũng nói lên tấm
lòng biết tri ân của vị quân vương.
Người thổi sáo thành Hamelin
Chẳng bù với chuyện vô ơn và bị trả thù như trong câu chuyện sau đây:
Vào năm 1284 xảy ra sự tàn phá dữ dội
của chuột ở Hamelin, thời đó vốn là một cảng phồn vinh ở sông Weser, vùng
Saxony hạ, Đức. Mỗi ngày, những sà lan đầy bắp và lúa cập cảng và nhập hàng vào
các nhà máy. Từ đây, chúng biến thành bánh mì và bánh ngọt, được phân phối đến
các cửa hàng phục vụ nhu cầu của cư dân.
Tuy nhiên, những mặt hàng này cũng quyến
rũ loài chuột, chúng tìm đến các kho chứa ngô, lúa mì, tấn công các cửa hàng
bánh và để lại loài bọ chét ở khắp mọi nơi. Cuộc sống ở Hamelin trở thành cơn
ác mộng đối với người dân nơi đây. Tuyệt vọng vì không tìm ra được giải pháp
nào để diệt chuột, ông thị trưởng công bố cái giá một ngàn đồng guilder vàng
cho ai đuổi được lũ chuột ăn hại ra khỏi Hamelin.
Ngay ngày hôm sau, một thanh niên lạ mặt
trong bộ y phục màu sắc sặc sỡ đến thành phố. Anh ta tuyên bố mình là một người
bắt chuột và hứa sẽ quét sạch lũ ăn hại này ra khỏi thị trấn để lãnh thưởng. "Pied
Piper" sau đó lấy một ống sáo nhỏ ra khỏi túi và bắt đầu chơi một điệu
nhạc du dương. Và trước sự chứng kiến đầy kinh ngạc của người dân thị trấn,
hàng ngàn con chuột lũ lượt kéo ra khỏi các ngôi nhà, kho hàng, các lò bánh và
bắt đầu theo sau người thổi sáo. Vẫn chơi sáo say mê, Pied Piper dẫn bầy chuột
như đang bị thôi miên ra khỏi thị trấn và đến sông Wesrer, tại đây chúng phóng
từng con một xuống nước và chết chìm.
Khi Pied Piper quay trở lại quảng trường
của thị trấn để nhận thưởng, thị trưởng chỉ mỉm cười và đưa cho anh chỉ 50 đồng
guilder. Tức giận, Pied Piper ra khỏi thị trấn và nguyền sẽ trả thù sự bội ước
này.
Vài ngày sau đó
là ngày lễ thánh John và Paul, và trong khi những người lớn đang ở nhà thờ,
người thổi sáo quay trở lại, mặc trang phục toàn màu đỏ và thổi một ống sáo
khác. Lần này không có chuột nhà hay chuột đồng nào cả nhưng trẻ em trong thành
phố đều chạy đến và nhảy múa với anh ta. Ngày càng nhiều đứa trẻ ra khỏi nhà
hợp thành từng đàn theo anh vào núi rồi tất cả cùng biến mất. Chỉ có một đứa bị
què chân không theo kịp đoàn, một đứa bị điếc không nghe tiếng sáo và một đứa
mù còn ở lại thị trấn. Tổng cộng có 130 đứa trẻ bị mất tích trong ngày đó.
Than ôi! Chỉ vì sự bội ước của người
lãnh đạo mà gây ra thảm họa cho biết bao gia đình bị mất con.
Ba con chuột ăn cắp mỡ
Một câu chuyện khác về chuột nói lên sự
đoàn kết cần có trong một tập thể. Một học giả người Nhật, Ryunosuke Satoro, đã
nói: "Riêng rẽ, mỗi chúng ta chỉ là một giọt nước. Cùng nhau, chúng ta
là một đại dương".
Tiểu thuyết gia người Mỹ, bà Louisa May Alcott (1832-1888) cũng đã nói
"phải hai hòn đá mới đánh được lửa" để nói lên một chân lý hợp
quần nên sức mạnh, một cây làm chẳng nên non.
Câu chuyện về 3
chú chuột sau đây cũng cho chúng ta thấy ngụ ý đó: khi chỉ nghĩ đến lợi ích cá
nhân mà quên đi tập thể, làm những việc tư lợi ích kỷ, thì kẻ đó sẽ bị cô lập
và bị loại bỏ. Những người không muốn giúp đỡ ai thì cũng như chiếc gương phản
chiếu lại, họ cũng sẽ không được ai giúp đỡ. Cho nên giúp người chính là giúp
ta.
Câu chuyện như sau: ngày kia 3 chú chuột vào bếp lục thức ăn và khám phá
ra một chum mỡ béo ngậy. Khổ nỗi, mỡ lại nằm tít dưới đáy chum. Con đầu đàn
nghĩ ra kế hay:
- Ba chúng ta nắm đuôi nhau làm thành chiếc thang đu xuống đáy chum,
thay phiên nhau ăn mỡ.
Hai con kia đều tán thành sáng kiến đó. Con chuột đầu
đàn được đu xuống ăn đầu tiên. Nó nghĩ:
- Mỡ ít quá, mà phải chia cho 2 con kia thì còn gì, thôi ta cứ chén no
nê đã.
Nó không biết rằng cả hai con kia cũng có ý nghĩ như thế. Con thứ nhì
nghĩ:
- Mỡ thì ít mà con kia xuống trước ăn hết thì mình làm không công cho nó
ăn hết à. Chi bằng ta thả nó ra rồi ta cũng nhảy xuống, may ra còn được ăn.
Con thứ ba cũng không ngoại lệ, nó cũng nghĩ thế, và cả hai con đều
buông tay thả hai con còn lại và… úm ba la, cả ba đều nhảy xuống tranh nhau ăn
cho đã thèm. Khi no say rồi, cả ba mới chợt nhận ra rằng cả toàn thân chúng đều
trơn trợt vì mỡ. Chum thì sâu, không sao thoát ra được, cuối cùng cả bọn nhao
nhao lên và chết trong chum mỡ.
Cháy nhà ra mặt chuột
Câu chuyện sau đây cũng không kém phần thú vị, châm chọc những kẻ bất
tài, nhờ thủ đoạn hay một may mắn nào đó mà được ngồi vào chức vị được mọi người
xum xoe xu nịnh, thì tưởng rằng mình tài giỏi, cao quý lắm, chẳng khác nào con
chuột này:
Có chú chuột trong chùa bị mèo đuổi, chạy trốn chui vào tượng Phật, làm ổ
ở đó. Chú rất vui, vì ấm áp, no đủ với biết bao đồ lễ vật do Phật tử dâng cúng,
ngày ngày no nê lại được mọi người vái lạy. Chú nghĩ:
- Bây giờ ta mới biết là mình oai đến thế, loài người còn phải lạy ta. Tại
sao xưa nay ta cứ phải sợ con mèo nhỉ?
Lâu ngày, được mọi người thành kính dâng hương, cúng dường, chú cũng tự
cho mình tôn quý như Phật. Một hôm, nhân ngày lễ lớn, mọi người thắp hương nhiều
sơ ý hương bùng cháy. Bị nóng và bị khói, chú chuột phải bò ra, bị con mèo vồ
được. Chú ta kêu:
- Ê mèo! Ngươi phải quỳ xuống lạy rồi đem thức ăn cho ta. Ta là Phật đấy!
Mèo cười ha hả:
- Đồ ngu! Những người bái lạy ngươi là vì
vị trí mà người chiếm đoạt, là vì thân phận mà ngươi ngụy tạo, chứ nào phải vì
bản thân ngươi cao quý gì đâu. Giờ thì ngươi tới số rồi, con chuột ngu ngốc
kia! (Trích sưu tầm của nhà thơ Đặng Vương Hưng).
Chuột lạy Phật
Thế nhưng, cũng có những con vật khác, có
thể do một duyên tiền định nào đó, nay cũng biết thành khẩn chắp tay lạy Phật.
Như chuyện chú chó Conan, tại thiền đường Shuri Kannondo, Nhật Bản, hàng ngày
cùng chắp hai chân trước vái lạy cùng với Thầy trước bàn thờ Phật.
Năm 2013, tại Thiền viện Giác Tâm, tỉnh Quảng
Ninh, xuất hiện 1 chú chuột nhắt chạy vào sân chùa, đứng thẳng người trên hai
chân sau, hướng mặt vào cửa chùa chắp tay vái lạy Phật lia lịa. Người ta để quả
táo bên cạnh, chú cũng không màng, cứ tiếp tục vái lạy. Không nhìn thấy thì khó
tin, nhưng chính Ký tôi đã xem đoạn video clip ấy và vô cùng ngạc nhiên. Bạn
nào tò mò muốn xem xin vào link dưới đây:
Chuột tinh trong
truyện Tây Du Ký
Trong truyện Tây Du Ký cũng kể vài chuyện về chuột khi Thầy Đường Tam Tạng
cùng ba đệ tử trên đường sang Tây Trúc thỉnh kinh.
• Đầu tiên là con Hoàng Phong Quái, là một con chuột đắc đạo ở Linh Sơn,
do uống được dầu trong chén lưu ly của Phật mà thành tinh xuống trần. Nó đã thổi
trận Tam Muội thần phong làm mù mắt Tôn Ngộ Không. Cuối cùng, Ngộ không phải nhờ
tới hộ pháp Già Lam chữa mắt và nhờ Linh Cát Bồ tát thu phục con chuột yêu
quái.
• Một lần khác mấy thầy trò Đường Tăng trên đường đi qua một khu rừng
nghe tiếng kêu cứu của một cô gái, bị treo trên cây. Đường Tăng sai đệ tử hỏi
thì cô gái nói đi kiếm củi về gặp kẻ xấu treo lên cây. Lúc đó, Tôn Ngộ Không đã
dùng cặp mắt thần thông của mình nhận ra cô gái là yêu tinh nên bảo Thầy bỏ đi
ngay. Cô gái lại kêu la thảm thiết hơn trước. Với lòng từ tâm, Đường Tăng không
thể bỏ người mắc nạn nên kêu đệ tử quay đầu lại. Ngộ Không can:
- Trên đường đi, Thầy đã mắc nạn vì yêu
tinh bao nhiêu lần, lần nào đệ tử cũng phải trầy vi tróc vẩy mới cứu được thầy,
nay sao lại không nghe con?
Đường Tăng nhất định sai đệ tử cứu cô
gái rồi tất cả tiếp tục đến 1 ngôi chùa xin tạm trú qua đêm. Đêm đó, cô gái, do
con chuột tinh hóa thành, đã ăn thịt sáu chú tiểu trong chùa, và sửa soạn ăn thịt
Đường Tăng, để được trường sanh bất tử.
Đường Tăng có bị ăn thịt không? Để bạn
đọc tự trả lời nhé.
Câu chuyện này nói lên lòng trung thành
hết mực của Tôn Ngộ Không với Thầy của mình là Đường Tam Tạng. Hai lần chú trái
ý thầy bị đuổi đi, buồn rầu. Nhưng rồi mỗi khi thầy gặp nạn, dù xa xôi đến đâu
chú cũng quay về cứu. Câu chuyện cũng có một ngụ ý về lòng Nhân Từ phải đi đôi
với Trí Tuệ. Không thể chỉ dùng lòng nhân từ của đàn bà!
Chuyện phiếm về Chó - Mèo - Chuột
Để chấm dứt bài sưu tầm về chuột, Ký
tôi xin kể cho độc giả một chuyện phiếm, cũng sưu tầm được, để vui vui đôi chút
trong ngày đầu xuân, với lời chúc quí độc giả được vui suốt năm mới sắp tới.
Đó là chuyện ba chú Chó, Mèo, Chuột
cùng sống trong một gia đình giàu có, sang trọng. Một hôm chủ đi vắng, cả ba ngồi
tán dóc:
Chó: Tớ hay được đi du lịch với chủ, họ
tốt với tớ, đi đâu ăn gì cũng cho tớ ăn, họ xem tớ là hình ảnh đẳng cấp của họ,
như trên xi cà la ma í, mấy ông Tây bà Đầm ôm chó nựng nịu. Nhưng khổ nỗi, khẩu
vị của tớ cũng chỉ quanh quẩn với mấy cục xương người ta quăng xuống đất thôi,
không thích ăn trên bàn với bát vàng đĩa bạc.
Mèo: Biệt thự này tuy là của ông bà chủ,
nhưng tớ muốn ra vào đâu cũng được, ăn uống cao lương mỹ vị chẳng thiếu gì. Chẳng
ai dám to tiếng với tớ. Tớ đã là biểu hiệu an lạc của họ. Chẳng cần biết họ hiểu
họ, chỉ cần không suy tư, không bày tỏ chính kiến là họ hài lòng rồi, họ thực sự
cần điều này sau bao đắng cay ngoài đời.
Chuột: Tớ thì không được huy hoàng như
hai cậu, nhưng tớ an phận trong cái ổ sâu dưới nền nhà. Tớ khéo tránh không làm
mất thể diện của họ. Họ cũng không hẳn là ghét tớ và cũng không bao giờ đuổi bắt
tớ, vì họ sợ "ném chuột bể đồ quý". Mà ở đây thì cái gì mà chẳng quý
chứ? Do đó tớ luôn được an toàn.
Chó: Tớ còn được hãng phim Mỹ mời sang
đóng phim nữa cơ. Ông bà chủ rất thích ý tưởng này, coi như cơ hội để đời để được
xuất hiện trên phim trong vai trò Chủ cao cả, Chó anh hùng. Nhưng khi phải
nghiên cứu kịch bản thì họ không nhập vai được, thở dài thườn thượt nhìn tớ như
tớ là thủ phạm vậy!
Mèo: Tớ thì cuối tuần nào cũng được đi
nghe nhạc với ông bà chủ, từ nhạc lên đồng đến nhạc giao hưởng Tây phương. Nghệ
sỹ thay phiên nhau vuốt ve tớ, tớ cũng ngao ngao cộng hưởng với họ, đúng như ý
họ muốn.
Chuột: Hai bạn thì đã được vinh dự kề cận
chủ nhân rồi. Giống chuột nhà tớ thì cũng đã được vinh dự lên phim Mỹ, nhưng tớ
không có bệnh tham sân si, biết thân biết phận. Tớ dặn con cháu phải biết sợ chủ,
không cắn tranh ảnh, nhạc, tác phẩm mỹ thuật, văn hóa của chủ. Phải biết khẽ
khàng đi nhặt nhạnh những đồ do con của chủ làm rơi vãi ra. Như hôm vừa rồi nhà
có party í, bà chủ hát đến đoạn cao quá bà lên không nổi, bọn tớ hòa vào, thiên
hạ vỗ tay bốp bốp. Đến chỗ bà quên lời, tớ nhanh tay làm đổ cốc rượu tung tóe
ra sàn để bà í có cớ mà ngừng, không bị mất mặt.
Đến đó, ngoài cổng nhà có tiếng còi xe
bíp bíp. Chó lao ra vẫy đuôi liếm tay bà chủ. Mèo yểu điệu nhẹ nhàng lên sofa nằm
nhắm mắt chờ. Chuột lao nhanh vào bếp cắp miếng fromage to chạy biến vào hang.
Hết.
Hải Phong