Chuyện Chuột trong dân gian và trong kinh Phật-Hải Phong

Sưu tầm

Hải Phong

         Nói đến Chuột là một chuyện khó nhất trên đời vì chuột tuy là một con vật nhỏ bé nhưng nói đến chú ta thì ai cũng sợ, nhất là các bà, các cô. Ký tôi cũng không ngoại lệ, từ thuở bé cho đến khi già, không trông thấy mà chỉ cần nghe tiếng chuột kêu "chít chít" là đã co rúm người lại rồi. Bây giờ lại phải viết chuyện chuột, giời ạ! Cầm bút mà tay cũng "gung gung" rồi. Nhưng biết làm sao bây giờ, xuân thu nhị kỳ, không viết thì độc giả lại mắng sao lười thế, sao nhát thế, con chuột nó bé tí thì làm gì được mình mà cũng sợ?

         Cho nên, quyết không sợ nó, viết xong bài trả nợ quỉ thần rồi thì sẽ… sợ tiếp, không muộn!

CHUYỆN CHUỘT TRONG DÂN GIAN

Chuột trong văn học dân gian

         Trong văn học dân gian cũng như ngoài đời, con chuột là biểu tượng của những điều đáng ghét và không tốt đẹp gì. Chú ta được gán cho những gì xấu xa nhất. Anh nào lười tắm thì bị mắng là hôi như chuột chù, đai ét quá cho giống người mẫu thì bà con bảo mặt choắt như mặt chuột, trong nhà rủi mà mất thứ gì cũng đổ thừa bị chuột tha đi, quần áo bị hư rách cũng đổ cho chuột gặm… Tóm lại, trong văn hóa dân gian, có bao nhiêu câu thành ngữ, ca dao về chuột thì có bấy nhiêu lời phê phán, giễu cợt, chê trách. Chuột là loài vật gây ra nhiều thiệt hại cho con người, làm hại mùa màng, gieo rắc bệnh tật.

         Chuột có dáng nhỏ bé, loắt choắt, lúc nào cũng len lét, láo liêng, hôi hám bẩn thỉu, cắn phá mùa màng, áo quần, đồ đạc, nên người ta thường dùng hình tượng của chuột để chỉ hạng người xấu xa, ti tiện trong xã hội. Trong truyện Tam Quốc, Tư đồ Vương Doãn gọi bọn tướng sỹ ở đất Quan Đông là "Quan Đông thử tử", nghĩa là "lũ chuột nhắt ở Quan Đông", ý chỉ bọn người bất tài, không có gì đáng sợ.

Con chuột có thật sự đáng sợ, đáng ghét như thế không?

Ừm, phải coi lại nhé, ai dù xấu đến đâu cũng phải có điểm tốt đáng khen chứ. Bên cạnh những mặt không tốt, chuột cũng có những mặt tích cực chẳng hạn như sự thông minh, nhanh nhẹn, đôi lúc còn được xem là biểu hiệu của sự sung túc và thịnh vượng nữa. Người ta tin rằng đêm nghe tiếng chuột rúc là điềm báo sắp… trúng số! Chuột gắn liền với đời sống nông nghiệp, kiếm ăn trên những cánh đồng lúa bát ngàn. Chúng ăn rất nhiều, mỗi ngày có thể ăn 200g lúa hay hơn. Vào những năm mùa màng bội thu, chuột sinh sôi nảy nở cũng nhanh hơn. Nhà nông khi nghe tiếng chuột kêu chít chít ngoài đồng thì tin rằng năm đó mùa màng tốt. Nhiều gia đình còn bày tượng chuột theo phong thủy trong nhà để gia chủ có thêm tài lộc, phú quí. 

Ngày xưa, khi Trời Đất còn hỗn độn, Ngọc Hoàng tuyên bố gọi các loài vật lên Thiên đình để chọn 12 con vật tiêu biểu cho 12 con giáp, thì chuột lanh lẹ nhất, đến sớm nhất, vì thế được Ngọc Hoàng cho đứng đầu danh sách, trước cả những con vật to lớn hơn như rồng, như cọp. Thế chẳng oai là gì?

Trong lãnh vực sinh học, hóa học, y dược học, Chuột cũng đóng góp không nhỏ khi phải làm "vật tế thần" cho các vị khoa học gia, y tế gia làm thí nghiệm đủ trò, thậm chí đôi khi chuột còn phải hy sinh cả sinh mạng, trước khi mang đến sự thành công thử nghiệm cho loài người. Bao nhiêu thuốc men chúng ta dùng ngày nay thì chuột đã phải xơi trước cả rồi, không bị gì thì mới đem ra cho chúng ta uống. Nên ta còn phải cám ơn chúng là đằng khác.

Những ví von về chuột

         Trong cuộc sống hàng ngày, nếu chuột được coi là con vật luôn phá hoại, thì trong văn hóa, chuột lại "được việc" lắm. Người ta thường dùng chuột để nói lên những điều không thể nói thẳng ra được, dùng chuột để nói xiên nói xéo. Thí dụ như:

• Để chỉ những người hay bới móc điểm xấu của người khác mà quên đi cái xấu của chính mình, ca dao có câu:

         Chuột chù chê khỉ răng hôi,

         Khỉ toét miệng cười: "cả họ mày thơm?"

• Để chê trách những người tự cao tự đại, có câu ca dao rằng:

         Mèo khen mèo dài đuôi,

         Chuột khen chuột nhỏ dễ chui, dễ trèo.

• "Chuột sa chĩnh gạo" chỉ những kẻ may mắn, ngẫu nhiên mà được điều tốt đẹp, không tốn công tốn sức gì.      

• "Cháy nhà ra mặt chuột", chỉ những kẻ làm việc ám muội, khi xảy ra biến cố mới phát hiện kẻ phá hoại, ném đá dấu tay.

• Những kẻ không đọ sức mình, đòi hỏi những điều không xứng đáng được hưởng thì ca dao chê trách rằng:

         Chim chích mà đậu cành sòi,

         Chuột chù trong ống đòi soi gương Tàu

• Những người chậm chạp, lù đù thì người ta nói "lù rù như chuột chù phải khói". Loài chuột rất tinh khôn nhanh như cắt, nhưng nếu hít phải khói thì cũng hết đường chạy, phải lù đà lù đù thôi.

• Những kẻ làm việc lén lút, ám muội thì được ví "thì thụt như chuột ngày". Vì anh chàng chuột chỉ làm việc ban đêm thôi, ban ngày thì anh ta lấm la lấm lét, lủi trốn.

• Khi nói đến những việc làm liều lĩnh, nguy hiểm, người ta nói "chuột gặm chân mèo". Mèo chuyên ăn thịt chuột, cho nên chuột gặp mèo là trốn chui trốn nhủi, thế mà dám gặm chân mèo thì quả là quá phiêu lưu rồi!

• Người Trung Hoa cũng có câu "sát nhất miêu cứu vạn thử", giết một con mèo cứu vạn con chuột, ý nói trừ khử được một tên đứng đầu ác ôn, thì cứu được vạn dân lành.

• Để chê những người khó tính, hợm hĩnh, trưởng giả học làm sang, ca dao có câu:

         Chuột chê xó bếp chẳng ăn,

         Chó chê nhà dột sang nằm bụi tre.

• "Chuột chù lại có xạ hương" là câu nói để chỉ những kẻ bất tài nhưng lại hay khoe khoang, khoác loác.

• "Mắt dơi mày chuột" chỉ hạng người có tướng tá gian xảo, chỉ chờ chực làm chuyện xấu hại người khác.

• "Mèo già khóc chuột" chỉ hạng người đạo đức giả, chỉ chực ăn tươi nuốt sống người khác, mà làm ra bộ thương xót lắm.

• Những kẻ chỉ thích phô trương, nói những điều to tát, nhưng khi làm thì chẳng được việc gì, thật là "đầu voi đuôi chuột".

         Ôi thôi, nhiều lắm. Chuột đã là hình ảnh rất được phổ biến trong dân gian. Không có tình huống nào mà người ta không đem chuột ra để ví von, chế diễu.

Chuột trong hội họa

         Chuột không chỉ xuất hiện trong thi ca, mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm nghệ thuật, hội họa nữa, tiêu biểu là tranh Đông Hồ, mà bức tranh "Đám Cưới Chuột", đã trở thành nổi tiếng từ hơn 500 năm nay. Trong đó, con chuột đã được nhân cách hóa trong một đám cưới rình rang, kèn trống tưng bừng, "Đám cưới chuột tưng bừng rộn rã". Trong đám cưới như vậy, nhưng con chuột vẫn không quên chuẩn bị cá, chim để cống nạp cho mèo, mong cho đám cưới được suông sẻ.

         Hình ảnh chú mèo mập mạp, mặt mũi dữ tợn, nhưng vẫn đưa một chân trước ra để nhận lễ vật, đã nói lên một xã hội phong kiến thối nát, kẻ dưới luồn lọt, kẻ trên hống hách bòn rút của dân. Kẻ yếu hèn thì luôn luôn phải chịu bất công và thiệt thòi.

         Trải qua thời gian, "Đám Cưới Chuột" vẫn là một trong những giá trị văn hóa được người đời gìn giữ và yêu thích, mang đậm nét dân tộc, nhưng chứa ẩn biết bao ẩn ý sâu xa sau nét vẽ linh động, trong đó hình ảnh chuột với mèo được thể hiện trong cùng một bức tranh, trong cùng một xã hội phong kiến, mang ý nghĩa sâu sắc về quan hệ giữa tầng lớp nông dân với tầng lớp  thống trị trong xã hội cũ, tiêu biểu cho mối quan hệ ỷ mạnh hiếp yếu. Người ta mượn hình ảnh chuột để châm biếm chua cay, hài hước về một tệ nạn mà xã hội cần lên án và loại bỏ.

         Trong phim ảnh, chuột cũng xuất hiện không ít. Hình ảnh chú chuột Mickey dễ thương, chú chuột Jerry thông minh, nhanh nhẹn trong các bộ phim hoạt hình đã làm say mê bao thiếu nhi trên thế giới. Thậm chí chúng còn xuất hiện trên mũ nón, áo chandail để bán cho trẻ con mặc.

Chuột trong văn hóa thế giới

         Trong văn hóa thế giới chuột cũng là hình tượng được nhắc nhở. Ai trong chúng ta không quen thuộc với những bài ngụ ngôn của La Fontaine? Hình ảnh chuột được thể hiện qua những bài thơ như Hội đồng chuột, Mèo già và con Chuột nhắt, Con Sư tử và con Chuột, v.v… Ngày nay để chỉ những loại người chỉ biết bàn xuông, không đi đến kết quả gì người ta vẫn nói "chúng nó họp Hội đồng chuột".

         John Steinbeck, nhà văn Mỹ đoạt giải Nobel văn học năm 1962, cũng nổi tiếng với tác phẩm "Của Chuột và Người" (Des souris et des hommes), tố cáo một cách sâu sắc những sự bất công, tàn bạo và bất nhân trong xã hội Mỹ lúc bấy giờ.

Albert Camus với tác phẩm "Bệnh Dịch" (La Peste), hoàn thành vào năm 1947. Bối cảnh là một thành phố biển của Pháp nằm ở phía bắc Algérie. Trong truyện, các nhân vật dĩ nhiên là các chú chuột bị bệnh và chết gieo rắc bệnh dịch hạch, những cảnh chôn người chết, đốt xác chết hết sức đáng sợ. Bên cạnh đó là những người như bác sỹ, y công, đã quên bản thân mình để cứu người khác, nhưng cũng chẳng đi đến đâu, bệnh tự đến tự đi, sức người không làm gì được. Truyện ra đời sau thế chiến thứ hai, có tính cách biểu tượng, cho người ta cái liên tưởng đến chủ nghĩa phát xít, lan tràn như bệnh dịch, nhưng cũng có thể nó ám chỉ bất cứ hình thức bạo lực nào đang đe dọa loài người và có thể đè nặng lên nhân loại trong tương lai.

Trở về với văn học Việt Nam ta, chuột cũng xuất hiện trong truyện "O Chuột" của Tô Hoài, với gã mèo mướp đã dành cả thời hoa niên của mình chỉ để lẩn quẩn đi o chuột nhắt, vì bọn này hay rúc rích trong xó bếp làm nhức tai mèo. Bắt xong không ăn, để nó rông mất, mèo lại khó chịu, bực dọc, hậm hực mà đi lùng bắt những con khác. Cứ thế, hy sinh cả tuổi hoa niên.

Hình ảnh chuột tại các quốc gia khác

         Không riêng gì tại Việt Nam ta, hình ảnh chú chuột, từ khía cạnh xấu đến tốt, cũng được nhắc đến nhiều tại các quốc gia khác.

         Người Thái Lan có câu chuyện thần thoại kể lại hai anh em được chuột báo hiệu về trận đại hồng thủy sắp xảy đến. Nhờ đó, hai người này đã thoát nạn nhờ nấp vào một chiếc thuyền mộc.

         Người Indonesia vẫn mang ơn chuột vì họ vẫn tin vào việc chuột báo hiệu mùa nước lũ dâng cao, để dân chúng đắp đê phòng lũ hay di tản đi nơi khác an toàn hơn trong mùa lũ lụt.

         Chuột góp mặt không ít trong các chuyện thần thoại về những người đi biển Đông Nam Á khi xưa, đến những quần đảo xa xôi giữa Thái Bình Dương, đắm mình trong những trận đại hồng thủy, những thần thoại tái sinh, bất tử, v.v…

         Người Nhật cũng có truyện Chiếc Bánh Gạo mà ông lão nông dân làm rơi xuống hang. Ông lần xuống tìm chiếc bánh và phát giác ra một cộng đồng chuột sinh sống nơi đó. Chuột ăn xong bánh cám ơn và tặng cho ông lão nông dân một món bảo vật. Sau, ông lão trở nên giàu có.

         Người Ấn Độ cũng có những ngôi đền dựng nhiều tượng chuột để thờ. Trong thần phả của đạo Hindu, chuột là vật cưỡi của thần Ganesha. Chuột được thờ trong đền thờ nữ thần Karni Mata ở Tây bắc Ấn Độ. Tại Nam Ấn, như người Tamil, vẫn ăn thịt chuột đồng.

         Chuột cũng là món ăn khoái khẩu tại nhiều quốc gia như tại Polynesia và đảo Hawaii, Việt Nam, và tại Trung Hoa nữa. Người Ghana ở Tây Phi nuôi chuột trong vườn mía để cung cấp lượng thịt tươi đáng kể trong các phiên chợ. Trong khi đó thì người Do Thái có ghi trong quyển thứ ba của kinh Cựu Ước nghiêm cấm ăn thịt chuột. Người Hồi giáo thì coi chuột là thứ dơ bẩn, con người phải xa lánh chúng.

CHUYỆN CHUỘT TRONG THUYẾT NHÀ PHẬT

Trong kinh nhà Phật cũng có những chuyện ẩn dụ có hình ảnh chú chuột trong đó, thậm chí đức Phật cũng đã từng so sánh, phân loại người ta với bốn loài chuột. Phật giảng như sau:

"Này các Tỳ kheo, ở đời có bốn loại chuột:

1.     Loại chuột đào hang nhưng không ở. Người cũng thế: có hạng người thuộc lòng các Pháp, nhưng không quán tri, không thực hành, khác gì giống chuột đào hang mà không ở. Đó là hạng người chỉ biết trau giồi kinh sách, lý luận mà không chịu ứng dụng, không chuyển hóa phiền não để có thể đạt an lạc và giải thoát khác gì chuột tốn công đào hang mà không chịu ở, nó sẽ bị lạnh và gặp nguy hiểm khi kẻ thù tấn công.

2.     Loại chuột có ở nhưng không đào hang. Người cũng thế: có hạng người không học thuộc lòng các Pháp, nhưng vị ấy thật quán tri, biết đâu là khổ, biết đâu là con đường đưa đến diệt khổ. Thật đáng khen. Họ không học thuộc kinh điển nhưng lại áp dụng những lời dạy hay đẹp của các bậc thánh hiền, có thực tập, có thể chuyển hóa những phiền muộn, bất an, lo lắng và đạt được hạnh phúc trong cuộc sống.

3.     Loại chuột không đào hang cũng không ở. Người cũng thế: có hạng người không học thuộc các Pháp, cũng không quán tri: đâu là khổ, đâu là con đường đưa đến diệt khổ. Họ không chịu học hỏi những điều hay lẽ phải, cũng không ứng dụng các điều hay này trong cuộc sống, họ sẽ thất bại trên đường đời và trên đường tu nữa. Khác gì người ngu ăn muối: khi người ngu ăn canh lạt lẽo, người bạn bèn thêm chút muối, ăn thấy ngon hẳn lên. Người ngu nghĩ: có chút muối mà đã ngon thế rồi, bèn bỏ cả hũ muối vào canh và ăn rồi sinh bệnh. Ta cười người ngu này, nhưng suy cho cùng nếu nhìn sâu, ta cũng thấy chính ta trong đó. Ta đi chùa nhưng chỉ đến chơi cho vui, gặp bạn bè tán gẫu, đến giờ thì xuống ăn cơm chay! Không thu thập được gì ở những điều Thầy giảng giải trên kia.

4.     Loại chuột có đào hang, và có ở. Người cũng thế: có hạng người thuộc lòng các Pháp, và quán tri được đâu là khổ, đâu là con đường diệt khổ. Loại người này đáng khen biết bao. Không những thuộc những lời Phật dạy mà còn biết áp dụng cho cuộc sống ngày càng thăng hoa. Nhờ thuộc Kinh Pháp, họ còn có thể truyền dạy cho người khác cùng thực tập tùy theo căn cơ của người khác mà uyển chuyển truyền thụ."

Trong kinh Hằng Thủy cũng có sự so sánh người với bốn hạng chuột như sau:

-         Chuột sống trên mái nhà: như loại người tâm ý ngay thẳng, trì giới nghiêm túc, để đạt đạo quả A La Hán (bậc đạo quả cao nhất).

-         Chuột sống trong nhà: như loại người trì giới tinh tấn, muốn được đạo Bích Chi Phật.

-         Chuột ngoài đồng ruộng: như loại người trì giới học hỏi và hiểu rõ kinh pháp, có trí tuệ, tâm hồn thanh thoát muốn độ cả chúng sinh, muốn được thành Phật.

-         Chuột sống trong nhà vệ sinh: không thể ra khỏi nơi đó, không biết thế giới bên ngoài còn nhiều lúa thóc, như hạng người mượn danh đệ tử Phật, nhưng lại do dự, không muốn học hỏi, tâm ý còn sợ không đắc đạo.

Trong Kinh, Luật, Luận của Phật giáo, đức Phật luôn dùng những ảnh dụ để diễn bày đạo lý, rất đa dạng và giàu có về hình ảnh, trong đó có rất nhiều đoạn, chuột được đem vào Kinh Phật.

Chuột ăn trộm sữa

Trong Kinh Xuất diệu, có chuyện con Chuột ăn trộm sữa mà chết như sau: Xưa có ông trưởng giả có chiếc bình đựng sữa, để trên gác, không đạy kỹ nên chuột chui vào bình, ngày đêm ăn sữa không muốn ra nữa. Thân thể chuột lớn dần và khi hết sữa thì chuột cũng trắng như sữa và không chui ra khỏi bình được nữa. Ngày kia, có người đến mua sữa, trưởng giả đem bình xuống, tưởng là sữa đã đông nên đặt lên bếp đun. Chuột chết, thân thể tan chảy ra thành sữa. Khi ông đổ sữa ra được nửa bình thì thấy xương cốt chú chuột ở dưới đáy bình. Trưởng giả hiểu chuyện và nghĩ những người phóng dật, tạo nhiều tội lỗi, tham lam, thì cũng như vậy.

Chuột cứu vua Tì Xá Li

Trong một Kinh khác là Kinh Luật Dị Tướng lại kể chuyện Chuột cứu vua Tì Xá Li như sau: con chuột này có tên là Ca-Lan-Đà, là một con chuột núi. Một hôm vua Tì Xá Li dẫn các cung tần mỹ nữ đi dạo núi, mệt, vua nằm ngủ say dưới một gốc cây. Các cung tần vui đùa chạy chơi tứ phía. Lúc ấy có một con rắn độc từ trong hang dưới gốc cây, ngửi thấy mùi rượu, liền ra khỏi hang muốn cắn vua. Chú chuột Ca-Lan-Đà từ trên cây phóng xuống kêu chít chít đánh thức vua dậy. Con rắn liền lùi lại, vua nhìn thấy con rắn to lớn thì hết sức kinh sợ, gọi tùy tùng và cung tần đến cứu. Khi quay lại thì chuột đã biến đi mất đàng nào rồi. Vua nghĩ: ta còn sống là nhờ ơn chú chuột. Bèn ra lệnh cho dân làng ngay đó rằng: "Từ nay về sau bổng lộc của ta sẽ trả lại cho dân chúng để cung cấp cho chuột". Từ đó, làng lấy tên chú chuột, gọi là làng Ca-Lan-Đà. Câu chuyện này cho thấy loài chuột không hẳn là một loài vật chỉ biết làm hại người đời. Cũng nói lên tấm lòng biết tri ân của vị quân vương.

Người thổi sáo thành Hamelin

Chẳng bù với chuyện vô ơn và bị trả thù như trong câu chuyện sau đây:

Vào năm 1284 xảy ra sự tàn phá dữ dội của chuột ở Hamelin, thời đó vốn là một cảng phồn vinh ở sông Weser, vùng Saxony hạ, Đức. Mỗi ngày, những sà lan đầy bắp và lúa cập cảng và nhập hàng vào các nhà máy. Từ đây, chúng biến thành bánh mì và bánh ngọt, được phân phối đến các cửa hàng phục vụ nhu cầu của cư dân.

Tuy nhiên, những mặt hàng này cũng quyến rũ loài chuột, chúng tìm đến các kho chứa ngô, lúa mì, tấn công các cửa hàng bánh và để lại loài bọ chét ở khắp mọi nơi. Cuộc sống ở Hamelin trở thành cơn ác mộng đối với người dân nơi đây. Tuyệt vọng vì không tìm ra được giải pháp nào để diệt chuột, ông thị trưởng công bố cái giá một ngàn đồng guilder vàng cho ai đuổi được lũ chuột ăn hại ra khỏi Hamelin.

Ngay ngày hôm sau, một thanh niên lạ mặt trong bộ y phục màu sắc sặc sỡ đến thành phố. Anh ta tuyên bố mình là một người bắt chuột và hứa sẽ quét sạch lũ ăn hại này ra khỏi thị trấn để lãnh thưởng. "Pied Piper" sau đó lấy một ống sáo nhỏ ra khỏi túi và bắt đầu chơi một điệu nhạc du dương. Và trước sự chứng kiến đầy kinh ngạc của người dân thị trấn, hàng ngàn con chuột lũ lượt kéo ra khỏi các ngôi nhà, kho hàng, các lò bánh và bắt đầu theo sau người thổi sáo. Vẫn chơi sáo say mê, Pied Piper dẫn bầy chuột như đang bị thôi miên ra khỏi thị trấn và đến sông Wesrer, tại đây chúng phóng từng con một xuống nước và chết chìm.

Khi Pied Piper quay trở lại quảng trường của thị trấn để nhận thưởng, thị trưởng chỉ mỉm cười và đưa cho anh chỉ 50 đồng guilder. Tức giận, Pied Piper ra khỏi thị trấn và nguyền sẽ trả thù sự bội ước này.

Vài ngày sau đó là ngày lễ thánh John và Paul, và trong khi những người lớn đang ở nhà thờ, người thổi sáo quay trở lại, mặc trang phục toàn màu đỏ và thổi một ống sáo khác. Lần này không có chuột nhà hay chuột đồng nào cả nhưng trẻ em trong thành phố đều chạy đến và nhảy múa với anh ta. Ngày càng nhiều đứa trẻ ra khỏi nhà hợp thành từng đàn theo anh vào núi rồi tất cả cùng biến mất. Chỉ có một đứa bị què chân không theo kịp đoàn, một đứa bị điếc không nghe tiếng sáo và một đứa mù còn ở lại thị trấn. Tổng cộng có 130 đứa trẻ bị mất tích trong ngày đó.

Than ôi! Chỉ vì sự bội ước của người lãnh đạo mà gây ra thảm họa cho biết bao gia đình bị mất con.

Ba con chuột ăn cắp mỡ

Một câu chuyện khác về chuột nói lên sự đoàn kết cần có trong một tập thể. Một học giả người Nhật, Ryunosuke Satoro, đã nói: "Riêng rẽ, mỗi chúng ta chỉ là một giọt nước. Cùng nhau, chúng ta là một đại dương".

Tiểu thuyết gia người Mỹ, bà Louisa May Alcott (1832-1888) cũng đã nói "phải hai hòn đá mới đánh được lửa" để nói lên một chân lý hợp quần nên sức mạnh, một cây làm chẳng nên non.

Câu chuyện về 3 chú chuột sau đây cũng cho chúng ta thấy ngụ ý đó: khi chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân mà quên đi tập thể, làm những việc tư lợi ích kỷ, thì kẻ đó sẽ bị cô lập và bị loại bỏ. Những người không muốn giúp đỡ ai thì cũng như chiếc gương phản chiếu lại, họ cũng sẽ không được ai giúp đỡ. Cho nên giúp người chính là giúp ta.

Câu chuyện như sau: ngày kia 3 chú chuột vào bếp lục thức ăn và khám phá ra một chum mỡ béo ngậy. Khổ nỗi, mỡ lại nằm tít dưới đáy chum. Con đầu đàn nghĩ ra kế hay:

- Ba chúng ta nắm đuôi nhau làm thành chiếc thang đu xuống đáy chum, thay phiên nhau ăn mỡ.

Hai con kia đều tán thành sáng kiến đó. Con chuột đầu đàn được đu xuống ăn đầu tiên. Nó nghĩ:

- Mỡ ít quá, mà phải chia cho 2 con kia thì còn gì, thôi ta cứ chén no nê đã.

Nó không biết rằng cả hai con kia cũng có ý nghĩ như thế. Con thứ nhì nghĩ:

- Mỡ thì ít mà con kia xuống trước ăn hết thì mình làm không công cho nó ăn hết à. Chi bằng ta thả nó ra rồi ta cũng nhảy xuống, may ra còn được ăn.

Con thứ ba cũng không ngoại lệ, nó cũng nghĩ thế, và cả hai con đều buông tay thả hai con còn lại và… úm ba la, cả ba đều nhảy xuống tranh nhau ăn cho đã thèm. Khi no say rồi, cả ba mới chợt nhận ra rằng cả toàn thân chúng đều trơn trợt vì mỡ. Chum thì sâu, không sao thoát ra được, cuối cùng cả bọn nhao nhao lên và chết trong chum mỡ.

Cháy nhà ra mặt chuột

Câu chuyện sau đây cũng không kém phần thú vị, châm chọc những kẻ bất tài, nhờ thủ đoạn hay một may mắn nào đó mà được ngồi vào chức vị được mọi người xum xoe xu nịnh, thì tưởng rằng mình tài giỏi, cao quý lắm, chẳng khác nào con chuột này:

Có chú chuột trong chùa bị mèo đuổi, chạy trốn chui vào tượng Phật, làm ổ ở đó. Chú rất vui, vì ấm áp, no đủ với biết bao đồ lễ vật do Phật tử dâng cúng, ngày ngày no nê lại được mọi người vái lạy. Chú nghĩ:

- Bây giờ ta mới biết là mình oai đến thế, loài người còn phải lạy ta. Tại sao xưa nay ta cứ phải sợ con mèo nhỉ?

Lâu ngày, được mọi người thành kính dâng hương, cúng dường, chú cũng tự cho mình tôn quý như Phật. Một hôm, nhân ngày lễ lớn, mọi người thắp hương nhiều sơ ý hương bùng cháy. Bị nóng và bị khói, chú chuột phải bò ra, bị con mèo vồ được. Chú ta kêu:

- Ê mèo! Ngươi phải quỳ xuống lạy rồi đem thức ăn cho ta. Ta là Phật đấy!

Mèo cười ha hả:

- Đồ ngu! Những người bái lạy ngươi là vì vị trí mà người chiếm đoạt, là vì thân phận mà ngươi ngụy tạo, chứ nào phải vì bản thân ngươi cao quý gì đâu. Giờ thì ngươi tới số rồi, con chuột ngu ngốc kia! (Trích sưu tầm của nhà thơ Đặng Vương Hưng).

Chuột lạy Phật

Thế nhưng, cũng có những con vật khác, có thể do một duyên tiền định nào đó, nay cũng biết thành khẩn chắp tay lạy Phật. Như chuyện chú chó Conan, tại thiền đường Shuri Kannondo, Nhật Bản, hàng ngày cùng chắp hai chân trước vái lạy cùng với Thầy trước bàn thờ Phật.

Năm 2013, tại Thiền viện Giác Tâm, tỉnh Quảng Ninh, xuất hiện 1 chú chuột nhắt chạy vào sân chùa, đứng thẳng người trên hai chân sau, hướng mặt vào cửa chùa chắp tay vái lạy Phật lia lịa. Người ta để quả táo bên cạnh, chú cũng không màng, cứ tiếp tục vái lạy. Không nhìn thấy thì khó tin, nhưng chính Ký tôi đã xem đoạn video clip ấy và vô cùng ngạc nhiên. Bạn nào tò mò muốn xem xin vào link dưới đây:

https://www.duongvecoitinh.com/index.php/2013/01/cho-chuot-va-chim-cung-biet-le-phat/

Chuột tinh trong truyện Tây Du Ký

Trong truyện Tây Du Ký cũng kể vài chuyện về chuột khi Thầy Đường Tam Tạng cùng ba đệ tử trên đường sang Tây Trúc thỉnh kinh.

• Đầu tiên là con Hoàng Phong Quái, là một con chuột đắc đạo ở Linh Sơn, do uống được dầu trong chén lưu ly của Phật mà thành tinh xuống trần. Nó đã thổi trận Tam Muội thần phong làm mù mắt Tôn Ngộ Không. Cuối cùng, Ngộ không phải nhờ tới hộ pháp Già Lam chữa mắt và nhờ Linh Cát Bồ tát thu phục con chuột yêu quái.

• Một lần khác mấy thầy trò Đường Tăng trên đường đi qua một khu rừng nghe tiếng kêu cứu của một cô gái, bị treo trên cây. Đường Tăng sai đệ tử hỏi thì cô gái nói đi kiếm củi về gặp kẻ xấu treo lên cây. Lúc đó, Tôn Ngộ Không đã dùng cặp mắt thần thông của mình nhận ra cô gái là yêu tinh nên bảo Thầy bỏ đi ngay. Cô gái lại kêu la thảm thiết hơn trước. Với lòng từ tâm, Đường Tăng không thể bỏ người mắc nạn nên kêu đệ tử quay đầu lại. Ngộ Không can:

         - Trên đường đi, Thầy đã mắc nạn vì yêu tinh bao nhiêu lần, lần nào đệ tử cũng phải trầy vi tróc vẩy mới cứu được thầy, nay sao lại không nghe con?

         Đường Tăng nhất định sai đệ tử cứu cô gái rồi tất cả tiếp tục đến 1 ngôi chùa xin tạm trú qua đêm. Đêm đó, cô gái, do con chuột tinh hóa thành, đã ăn thịt sáu chú tiểu trong chùa, và sửa soạn ăn thịt Đường Tăng, để được trường sanh bất tử.

         Đường Tăng có bị ăn thịt không? Để bạn đọc tự trả lời nhé.

         Câu chuyện này nói lên lòng trung thành hết mực của Tôn Ngộ Không với Thầy của mình là Đường Tam Tạng. Hai lần chú trái ý thầy bị đuổi đi, buồn rầu. Nhưng rồi mỗi khi thầy gặp nạn, dù xa xôi đến đâu chú cũng quay về cứu. Câu chuyện cũng có một ngụ ý về lòng Nhân Từ phải đi đôi với Trí Tuệ. Không thể chỉ dùng lòng nhân từ của đàn bà!

Chuyện phiếm về Chó - Mèo - Chuột

         Để chấm dứt bài sưu tầm về chuột, Ký tôi xin kể cho độc giả một chuyện phiếm, cũng sưu tầm được, để vui vui đôi chút trong ngày đầu xuân, với lời chúc quí độc giả được vui suốt năm mới sắp tới.

         Đó là chuyện ba chú Chó, Mèo, Chuột cùng sống trong một gia đình giàu có, sang trọng. Một hôm chủ đi vắng, cả ba ngồi tán dóc:

         Chó: Tớ hay được đi du lịch với chủ, họ tốt với tớ, đi đâu ăn gì cũng cho tớ ăn, họ xem tớ là hình ảnh đẳng cấp của họ, như trên xi cà la ma í, mấy ông Tây bà Đầm ôm chó nựng nịu. Nhưng khổ nỗi, khẩu vị của tớ cũng chỉ quanh quẩn với mấy cục xương người ta quăng xuống đất thôi, không thích ăn trên bàn với bát vàng đĩa bạc.

         Mèo: Biệt thự này tuy là của ông bà chủ, nhưng tớ muốn ra vào đâu cũng được, ăn uống cao lương mỹ vị chẳng thiếu gì. Chẳng ai dám to tiếng với tớ. Tớ đã là biểu hiệu an lạc của họ. Chẳng cần biết họ hiểu họ, chỉ cần không suy tư, không bày tỏ chính kiến là họ hài lòng rồi, họ thực sự cần điều này sau bao đắng cay ngoài đời.

         Chuột: Tớ thì không được huy hoàng như hai cậu, nhưng tớ an phận trong cái ổ sâu dưới nền nhà. Tớ khéo tránh không làm mất thể diện của họ. Họ cũng không hẳn là ghét tớ và cũng không bao giờ đuổi bắt tớ, vì họ sợ "ném chuột bể đồ quý". Mà ở đây thì cái gì mà chẳng quý chứ? Do đó tớ luôn được an toàn.

         Chó: Tớ còn được hãng phim Mỹ mời sang đóng phim nữa cơ. Ông bà chủ rất thích ý tưởng này, coi như cơ hội để đời để được xuất hiện trên phim trong vai trò Chủ cao cả, Chó anh hùng. Nhưng khi phải nghiên cứu kịch bản thì họ không nhập vai được, thở dài thườn thượt nhìn tớ như tớ là thủ phạm vậy!

         Mèo: Tớ thì cuối tuần nào cũng được đi nghe nhạc với ông bà chủ, từ nhạc lên đồng đến nhạc giao hưởng Tây phương. Nghệ sỹ thay phiên nhau vuốt ve tớ, tớ cũng ngao ngao cộng hưởng với họ, đúng như ý họ muốn.

         Chuột: Hai bạn thì đã được vinh dự kề cận chủ nhân rồi. Giống chuột nhà tớ thì cũng đã được vinh dự lên phim Mỹ, nhưng tớ không có bệnh tham sân si, biết thân biết phận. Tớ dặn con cháu phải biết sợ chủ, không cắn tranh ảnh, nhạc, tác phẩm mỹ thuật, văn hóa của chủ. Phải biết khẽ khàng đi nhặt nhạnh những đồ do con của chủ làm rơi vãi ra. Như hôm vừa rồi nhà có party í, bà chủ hát đến đoạn cao quá bà lên không nổi, bọn tớ hòa vào, thiên hạ vỗ tay bốp bốp. Đến chỗ bà quên lời, tớ nhanh tay làm đổ cốc rượu tung tóe ra sàn để bà í có cớ mà ngừng, không bị mất mặt.

         Đến đó, ngoài cổng nhà có tiếng còi xe bíp bíp. Chó lao ra vẫy đuôi liếm tay bà chủ. Mèo yểu điệu nhẹ nhàng lên sofa nằm nhắm mắt chờ. Chuột lao nhanh vào bếp cắp miếng fromage to chạy biến vào hang.

         Hết.           

Hải Phong